-
Kongreya Kurdistanîyên Dîyaspora (KDC) bi sernavê “Sedsalek Piştî Peymana Lozanê” panelek li bajarê Lozanê li Swîsreyê li dar xist.
Mijar bi piranî li ser piştî 100 salan ji îmzakirinê, bîr û nêrînên cihê yên li ser Peymana Lozanê bû û di panelê de bandorên Peymana Lozanê û bandora wê ya îro jî li ser Kurdan hat nîqaş kirin.
Konferans bi beşdarîya hejmarek ji kesîtîyên sîyasî yên navdar destpê kir û çend mijar hatin gotûbêj kirin ku dabeşkirina Kurdan ya nava çend welatên Rojhilata Navîn û bandora peymanê ya ser Kurdan hebûn.
Pirsa serekî ya konferansê ew bû ku niha Kurd bi xwe dikarin çi bikin ku bûyerên sed sal berê dubare nebin.
Sîyasetvanên Kurd yên wek Mistefa Hicrî, Sekreterê Partîya Demokrata Kurdistana Îranê, Mela Bextîyar ji Yekîtîya Nîştimanî ya Kurdistanê, Hoşyar Zêbarî ji Partîya Demokrata Kurdistanê û Osman Baydemîr ji HDP'ê beşdarî konferansê bûn.
Mela Bextîyar di axaftina xwe de bal kişand ser mijarên wekî kolonyalîzm, Kemalîzm û serdema Bolşevîkan.
Hicrî bi kurtî behsa dîroka Peymana Lozanê kirû got ku divê Kurd ji dîrokê şîretan wergirin.
”Dema Kurd biryarên hestîyar didin, divê li kiryarên xwe yên berê binêrin û çiqas bandor li hêzên cîhanê kirine. Helbet bi netew û welatên din ve girêdayî ye. Kurdan bi xwe jî bi qasî Peymana Lozanê xwe xwe parçe kirine û ji pêvajoya parçebûnê ders dernexistine.”
Derbarê pirsa yekrêzîya Kurdan de jî Hicrî bal kişande ser girîngîya yekrêzîyê.
“Yekgirtin nayê wê wateyê ku hemû alîyên sîyasî bibin yek, yekrêzî tê wateya qebûlkirina hev û guhdarîkirina nêrînên cuda."
Endamê payebilind yê HDP'ê Osman Baydemîr jî got ku dive Kurd berê her tiştî navê pirsgirêkên xwe bi zelalî dîyar bikin.
“Jibo ku nexweşîyek were derman kirin, divê navek ji wê re were danîn. Ev konferans gelekî girîng e, jiber ku divê em weke Kurd îro vê konferansê binirxînin, jiber ku Kurd hîn jî bi gelek pirsgirêkan re rûbirû ne û dema ku em navekî ji van pirsgirêkan re bibînin, em dikarin çareserîyan jî bibînin."
Baydemîr di dawîyê de got ku divê her çar parçeyên Kurdistanê ji alîyê welatên cîran ve neyên xapandin.
“Dibe ku em sedsaleke din nikaribin sînoran rakin, lê divê em di dil û mejîyê xwe de sînoran rakin," Baydemîr got.
Hoşyar Zêbarî ji bal kişande ser dîrokê û bi kurtî li ser sibêrojê axifî.
“Biryara hilbijartinên sala 1992'yan biryareke bi tevahî Kurdistanî bû û hemû welat li dijî wê bûn, heta ewên ku piştevanîya me dikirin, lê me rîsk girt û biryara rast da.”
Zêbarî derbarê şerê navxweyî yê sala 1994-1998'an li Herêma Kurdistana Îraqê jî got ku wan di nav wan da şerê navxweyî jî di nav de gelek pirsgirêkên herêmê çareser kirine.
Wî bang li sîyasetvanan kir ku xwedî li destketinan derkevin.
“Tiştê ku me ava kir, hun wêran nekin. Divê Kurdên li dîasporayê jibo ku bandorê li polîtîkayên welatên ku lê dijîn bikin, bixebitin.”
Hêjayî balkişandinê ye ku di Konferansa Lozanê de lihevkirinek hebû ku divê Kurd guh bidin hev û bala xwe bidin sibêrojê.
-
Di gera nava bazara Qamişlo de ber bi çav e ku Refên dermanxane û firoşgehan ji şîrê zarokan vala dibin.
Ji ber girtina derbazgeha Pêşxabûr-Sêmelka ku herêmên rêveberîya xweser bi herêma kurdistana Îraqê ve girêdide ,madeya Şîrê zarokan li bazarên herêma Cizîrê gêdibin.
Herêma kurdistanê Îraqê tekane rêya hinartina şîrê zarokan e ji bo herêmên kurdê Sûrîyê.
Li gorî bisporan ku eltrtnatîfa pirrê madeyên ku bi rêka herêma kurdistanê ji bo herêmên kurdên Sûrîyê dihatin hinartin , bazirgan dikarin ji herêmên rêjîma Sûrîyê peyda bikin.
Li hin made wek şîrê zarokan elternatîfel baş li herêmên rêjîmê ne baş in. Dermansazekî ji Qamişlo ne xwest navê xwe eşkere bike ji Dengê Amerîka got :
"Cureyen şîrê zarokan "Nîdo, Nîdo Plus, Kîkûz, Baby Lac û Dialacli dermanxaneyên bajêr ji dema ku dergeh girtî ye kêmdibin."
Di encama girtina dergehê sînorî Sêmalka – Pşxabûr de kirîzek mirovî derdikeve holê, ku hin madeyên serke rê ber hinartina wê hat girtin.
Li alîyekî din nexweşên giran berê xwe didan herêma kurdistana Îraqê bi taybetî nexweşên pençeşêrê û şewitandinê.
Ebdelah Ehmed nexweşê pençeşêr ye, ji bo dermanê xwe ev du sal in her 3 mehan carekê berê xwe dida herêma kurdistana Îraqê , niha dema dermanê wî hat lê dergeh pêşwî girtî ye.
"Ez nikarim herêm Şamê ji ber tirsa girtinê. Em diçûn Hewlêrê, lê niha rê wê jî nema
Nizanim li ku dermanê xwe yê kîmawî wergrim."
-
Piştî çend demjimêran ji hewilên rizgarkirinê, rûniştvanên gundê Hasîn yê herêma Şehba nikanîbûn Elaa Xelef zindî ji bîra ku tê werbûbû, derxin.
Xelef yê 35 salî dema ku li nav zevîyê xwe kar dikir, şimitîye û ketîye bîra ku kûrahîya wê 90 metre ye û di encamê de jîyana xwe ji dest daye.
“Me alîkarî jiberevanîya sivîl li bajarê Helebê xwest, lê ew bi hawara me ve nehatin, şaredarîya me bi alîkarîya gundîyan hewildan Xelef rizgar bikin, ku bi tirmpê av ji bîrê kişand û gundîyekî xwebexş daket binî ku karîbû wî derxe,” Endamê şaredarîya nahîya Fafînê Mihemd Mamo got.
Piştî derxistina Xelef, ew rakirina nexweşxana Avrîn, li gor çavkanîyên şaxlemîyê gelek cîh di gewdeyê wî de şikestî bûn û birîna wî giran bû, loma wî jîyana xwe ji dest da.
Mamo da zanîn ku bûyerên wiha pir caran dubare dibin. “ Ev ne bûyera yekê ye ku bi vî rengî li herêmê diqewime, ku şênî û şaredarî bi kanînên xwe yên hindik pêre rûbirû dibin, çimkî tîmên pispor bi rizgarkirinê li herêmê tunene.”
Bûyera têwerbûna Xelef di bîrê de, careke din pirsgirêka nebûna tîmên hawarçûnê li herêma Şehba, derxistîye holê, ku şênîyên Şehba herwiha derbiderên Efrînî yên li herêmê dijîn, dibin qurbanîyên qezayan.
Li gor daneyên Heyva Sor ya Kurd ji dema derbiderbûna ji Efrînê de, sala 2018'an, ji wan 13 zarok in, bi giştî 37 kesan di encama peqîna mayînan de jîyana xwe ji dest dane, herwiha 69 kes birîndar bûne yan alîyên xwe hinda kirine.
Tê zanîn ku herêma Şehba berî rizgarkirina wê ji alîyê hêzên Kurdî ve di sala 2016'an de, di dest komên çekdar û piştre DAIŞê de bû, li herêmê şerên dijwar qewimîbûn, hatibû bombebaran kirin û mayîn lê hatibûn çandin.
Jiber nebûna tîmên taybet yan rêxistinên şareza bi rakirin û jihevxisitna mayîn, top û bermahîyên çekan, herêm ji wan nehatiye paqijkirin, loma her demekê bûyerek diqewime ku derbiderên Efrînî û rûniştvanên herêmê dibin qurbanî.
Hêjayî gotinê ye ku hejmara rûniştvanên herêma Şehba ji 150 hezar kes pirtir e, beşeke mezin ji wan derbiderên Efrînî ne, ku di encama êrîşa Tirkî dij herêma wan di sala 2018'an de, hatibûn koçber kirin, ew li 5 kamp û nêzî 40 gundên herêmê dimînin.
Ev herêm ji payîza sala borî de jêr dorpêça girankirî ya rejîma Sûrî de ye, loma ne tenê karê şaredarîyên girêdayî Rêvebirîya Xweser tê asteng kirin, lê di rewşên awarte de jî şênî nikarin derbazî bajarê Helebê bibin, jiber vê yekê hawarçûna qurbanîyan jî tê asteng kirin.
Di meha Sibata borî de jî, dema ku erdheja wêranker qewimî bû, gelek xanî hilweşîbûn yan seqet bûbûn, ku nebûna tîmên rizgarkirinê, bersivdayîna lezgîn asteng kiriye.
Derbiderê Efrînî Xelîl Îbo ku zerar dîtîyê erdhejê ye got ku “Xanîyê ez tê de bûm, di erdhejê de hilweşîya, ne ji cîranan bûya malbata min dibû qurbanî, ew bi hawara me ve hatin û kavil rakirin, çimkî tu tîmê rizgarkirinê tune ye."
Endamê Heyva Sor ya Kurd Heyder Reşîd bal kişand ku di pir bûyer û qezayan de tenê Heyva Sor dibe alîkar, lê derfetên wan hindik in.
“Pir caran herêm ji alîyê Tirkîyê ve tê topbaran kirin, xanî hildiweşin, agir pêdikeve û zevî dişewtin, yan mayîn tên dîtin, Heyva Sor herî zêde girîngî dide rizgarkirina mrovên birîndar, lê karîn û şarezaya endamên wê hindik e jibo bi zerar û bûyerên din re tev bigere.”
Loma Reşîd xwest ku têmeke rizgarkirinê were damezrandin jibo destêwerdana lezgîn di qezayan de, ku rêxistinên nehikûmî yên pispor dikarin vê tîmê li ser danûstandina bi rewşên awarte re hîn bike.
-
Lê PDKê YNK bi kuştina hovane ya efserê îstixbaratê Hawkar Ebdullah Resûl tometbar kir, ku bû sedema zincîrek bûyeran ku rêkeftina parvekirina desthilatê tengav kir.
-
Peyvdarê Komisyona Bilind ya Hilbijartinan ya Herêma Kurdistanê dibêje, wan parlamento û aliyên siyasî agahdar kirine ku ji bo amadekariyên hilbijartinan pêwîstiya wan bi 6 mehan heye.
-
Grûpeke Kurdan dixwaze ku dawî li Peymana Lozanê were anîn. Ev peymana ku li nav Kurdan binavûdeng e di 24’ê Tîrmeha 2023’an de êdî dibe sed salî.
-
Serokomarê Tirkîyê û berbijarê Hevpeymanîya Netew Recep Tayyîp Erdogan îro got ku wan bajarê Wan ji terorê rizgar kiriye.
“Me Wan ji rêxistina terorê rizgar kir. Êdî ewê nikaribe zarar bide we. Ji niha pê ve navê Gabar wê bi terorê neyê gotin û ew herêm wê bi petrola xwe di bîra mirovan de be û emê petrola wê derê bi rêkûpekî bidin gelê xwe.”
Erdogan got ku di êvara 14'ê Gulanê de ewê bi hevre bikenin. “Tevî ku berdewamîyên wan yên sîyasî bi daxwaza wan rojên tarî û xwîndarî dijîn, ew tişt êdî bi dawî hat. We dît ne wisa ku ew çawa bi salan e siberoja we û ya zarokên we tarî dikin û wek alava sîyasetê dixebitînin? Hun êşa dayikên Dîyarbekirê dibînin ne wisa? Kê ew zarok revandin Qandîlê?”
Erdogan bi berdewamî got ku wan piştî erdheja Wanêm bajar jinûve ava kir. “Bay bay Kemal çi soz da? Divê em ji CHP'ê bipirsin ku bona Wanê çi kiriye? Divê hun ji CHP û HDP'ê re pirs bikin ku we ji me re çi anî?
Erdogan îdia kir ku 85 mîlyon hemwelatîyên Tirkîyê di bin desthilata wî de serdema herî ewle, herî aram û herî rehet jîyane, lê hin kes dixwaze Tirkîyê vegerîne rojên berê yên reş û tarî.
"Ku em di 14'ê Gulanê de hem xwedî li xewna xwe ya Sedsala Tirkîyê dernekevin, ew zihnêyet wê mîna ewrên reş esmanê me tarî bike."
-
Berbijarê Serokomarîyê yê Hevpeymanîyaa Netewê Kemal Kiliçdaroglu, di çarçoveya xebatên hilbijartinê de beşdarî mîtînga partîya xwe ya Wanê bû.
Rûniştvanên bajêr bi çoşeke mezin ew, bi alên Tirkîyê, Partîya Çep ya Kesk û Partîya Gel ya Komarî (CHP) pêşwazî kirin.
Kiliçdaroglu got ku ew pirgirêkên rûniştvanan baş dizane û soz da ku aştîyê bîne Tirkîyê.
“Ez dizanîm qasî dinyayekê pirsgrêkên me hene. Ez pirsgirêkên we hemî yan baş dizanim. Belê bo mirovên vî welatî sozek min heye; ezê aştîyê bînim vî welatî, ezê aramîyê bînim vî welatî, ezê biratîyê bînim vî welatî. Li vî welatî êdî kesek jiber nasnameya xwe nayê cuda kirin. Mirov mexlûqê herî bi qîmet e ku Xwedê afirandiye û ew jî li ser serê min cîhê wî heye,” Kiliçdaroglu di peyva xwe de got.
Serokê CHP’ê bal kişand ser dîyarkirina qayumên li ser bajarvanîyan û got ku ewê dawî li binpêkirina demorasîyê bîne.
“Ez dizanim gelek neheqîyên mezin hatine kirin. Ez dizanim wan demokrasî jî xistiye bin pîyan. Ez dizanim kesên ku bi hilbijartinê hatine bijartin, ji peywira xwe hatine dûrxistin. Emê van hemîyan çareser bikin. Ez soz didim we, ew pergala ecêb ya qayuman, emê hemîyê ji holê rakin,” wî da zanîn.
Bi van gotinan kesên ku beşdarî mîtîngê bo desthilatîyê “yuh” kirin û li ser vê yêkê Kiliçdaroglu got ku “yuh” nekin, herin ser sindoqên hilbijartinê û bi dengên xwe dawîyê li sîstema wan bînin.
Kiliçdaroglu, anî ziman ku êdî bes e, ew dixwazin li bajarê xwe di nava aramîyê de bîjîn û hevdu hembêz bikin. Wî got ku ew dê bi hevre bin û bi hevre biçin behra Wanê.
Hêjayî gotinê ye ku 8 nûnerên bajarêa Wanê parlemana Tirkîyê hene. Di hilbijartinên dawî de HDP’ê 5 parlemanter û partîya AKP ya desthilatdar jî 3 parlemanter bi dest xistibû.
-
Derfetên Kar:
Beşa Kurdî ya Dengê Amerîka li bajarên Stenbol û Duhokê li peyamhinêrên televîzyonê digere ku xwedî ezmûn bin û karibin gotûbêjan li dar bixin, bi awayekî karîger hevepeyvînan bikin raportên balkêş amade bikin.
Ger kanîn û zanîna amadekirina we hebe, ger hez û afirandin jibo berhemdana raportên balkêş li cem we peyda dibin, wê demê hun dikarin CV’ya xwe ji me re (voanews-jobs@voanews.com) bişînin.
Di cîhê mijarê (subject) de, ji kerema xwe peyva "nûçegîhan" û navê bajarê xwe binivîsînin
Ezmûn:
· Amadekirina raportên zindî bi awayekî zelal û dirust.
· Amadekirina raportên nûçeyî û fîçer (zindî û tomarkirî).
· Danhev û nivîsîna nûçeyên rast û dirust.
· Ezmûna baş ya nivîsîn û xwendina bi zimanê Kurdî.
· Nivîsîna baş û zelal bi rêya bikaranîna vîdyo û grafîkan.
· Pêşkêşkirina vîdyoyên zindî.
· Afirandina şêweyên hêzdar yên çîrokbêjîyê û nîşandana karîna rojnamevanîya baş.
· Vekolîn, lêkolîn û amadekirina raportên di demeke kurt û bin givaştina cîh û demê.
· Pêşnîyarkirina şopandina mijar û çîrokên balkêş yên xwedî bandor.
· Têgihiştina bikaranîna malper û platformên medyaya civakî (Facebook, YouTube, Instagram).
Divê ev taybetmendî li cem kesên ku dixwazin serlêdanê bikin, hebin:
· Sê sal tecrubeya warê rojnamevanî û ragihandinê.
· Rojnamevanîya vekolînkirinê.
· Ezmûneke baş ya teknolojîya weşana zindî.
· Ezmûneke baş ya kişandina û montajkirina vîdyoyan.
· Nasname/pasaport.
· Ji bilî CV, çend mînakên karên xwe jî bişînin voanews-jobs@voanews.com
Roja Dawî ya Şandina CV'yan: 20/05/2023
-
Rêxistina Partîya Çep ya Kesk ya navenda bajarê Qersê, di encama navkişandinê (qurakişandinê) de mafê dîyarkirina endamekî komîteya ser sîndoqan bi dest xist.
Komîsyona Bilind ya Hilbijartînê (YSK), jiber ku Partîya Demokratîk a Gelan (HDP) bi navê xwe nekeve hilbijartinan, mafê wê yên endamtîya komîteya ser sindoqan ji destê wê sitandibû.
Jiber ku Partîya Çep ya Kesk li meclîsa Tirkîyê ne xwedîyê komê yê û cara yekê dikeve hilbijartinê, ji mafê cîhgirtina komîteya ser sindoqan bêpar e.
Li ser vê yekê, komîsyonên hilbijartinê yên bajar û bajarokan, jibo ku cîhê HDP’ê dagirin, nav dikşînin (pişk dikşinin) û di encamê de kîjan partîyên ku li meclîsê koma wan tuneye, mafê danîna endamekî lijneya sîndoqan dide.
Komîsyona Bilind ya Hilbijartinê ya navenda Qersê ragihand ku di encama pişkkişandinê de Partîya Çep ya Kesk wê li şûna HDP’ê endamekî komîsyona ser sindoqên dîyar bike.
Berbijarê Partîya Çep ya Kesk yê Qersê parêzer Sertaç Çelikkalelî dibêje ku wan di encama pişkkişandinê de mafê ku ji destê HDP’ê hatibû derxistin, dîsa bi dest xistiye.
Lê, Çelîkkalelî got ku heman rewş jibo bajarokên Qersê derbaz nabe û li wan deveran wan nikarîbû heman mafî bi dest bixin.
“Li bajarokên mîna Dîgor, Qaxizman, Qamuşan û bajarokên din jiber ku rêxistinên partîya me nehatibûn ava kirin, me nikarî beşdarî pişkkişandina YSK’ê bibin. Bi vê yekê emê şahidan bişînin ser sindoqan. Em bang li hemî heval û gelê xwe dikin ku bila bo pêyvira şahîdîya ser sindoqan serî li partîya me bidin ku roja hilbijartinê em bikarin xwedî li dengên xwe derkevin,” Çelîkkalelî got.
Çelîkkalelî bi bêîr dixe ku hemî partîyên ku dikevin hilbijartinan xwedî maf in ku bo hemî sindoqan şahidan pêywirdar bikin.
“Ger şahîdekî sindoqan serê sibê zû here cîhê pêyvîra xwe û endamekî komîsyona sindoqan dereng were, ew dikare derbazî cîhê wî bibe û hemî pêyvîra wî bîne cîh.”
YSK dîyar dike ku li Qersê 185 hezar û 45 dengdar hene û ewê li 722 sindoqan dengên xwe bi kar bînin.
Çelîkkalelî dibêje ku ew dê li hemî sindoqan şahidan pêyvîrdar bikin.
“Emê bo ewlehîya sindoqan hemî hevalên xwe yên parêzer pêyvirdar bikin û herwiha ligel partîyên din yên muxalif jî di nava têkilîyê de bin.”
Li gor YSK yê kesên ku bixwazin bibin şahidên ser sindoqan dikarin heya roja hilbijartinê serî li partîyan bidin û ew partî dikarin wan kesan wek şahidên ser sîndoqê erkdar bikin.
-
Ligel partîyên sîyasî yên Kurdan, hejmarek zêde berbijarên serbixwe jî dikevin hilbijartinên 14’ê Gulanê yên li Tirkîyê.
Esat Canan jî yek ji wan sîyasetvanan e ku li Colemêrg (Hekarî) namzetîya xwe ya serbixwe ragihandîye.
Canan, di 1991’an de ji ANAP’ê, di 2002’an de ji Partîya Komarî ya Gel (CHP) û di 2011’an de jî ji Partîya Demokratîk a Gelan (HDP) wek parlamanter hatibû hilbijartin.
Sîyasetvanê Kurd yê 73 salî li ser sedema berbijartîya xwe dibêje ku di pêvajoya dîyarkirina berbijarên HDP’ê de gelek kêmahî çêbûne loma ew li ser daxwaza gel bûye berbijarê serbixwe.
“Divê ku partî di hilbijartinên herî biçûk de jî ramanên gel wergire û piştre namzetên xwe dîyar bike. Navenda partîyê bi taybet van salên dawî hewceyî vê yekê nake û ew bi xwe berbijaran datînin.”
Dihat îdia kirin ku Canan jibo ku bibe berbijarê CHP’ê serlêdan kiribû, lê CHP’ê qebul kiriye. Lê, Canan got ku ew hîn jî endamê HDP’ê ye û wî serî li CHP’ê nedaye.
Canan herwiha da zanîn ku wî jibo berbijarîyê serî li HDP’ê jî nedaye, jiber ku ew li hember partîyê dilşikestî ye.
“Piştî ku parlamanterîya min ya HDP’ê di 2015’an de qedîya, ji wê rojê heta niha ti car partîyê li derîyê mala min nedaye. Ti car pirsek ji min nekirine. Wekî mînak, di doza dîjî HDP’ê de ez jî têm darizandin û bo min jî qedexeya sîyasetê tê xwestin. Lê, di dema parastina hevbeş de bo hemîyan hat kirin, lê parastin bo min nehat kirin.”
Roja Sêşemê Başak Demîrtaş ser navê hevjînê xwe, Hevserokê berê yê HDP’ê Selahattîn Demîrtaş beşdarî mîtînga HDP’ê ya Colemêrgê bû û peyama Demîrtaş xwend.
Demîrtaş di nava wê peyamê de bangek jibo berbijarên serbixwe kir ku ew piştgirî bidin Partîya Çep ya Kesk.
“Emê hewil bidin ku pirsgirêka Kurd di bin banê parlamentoyê de çareser bikin. Jibo vê jî divê Partîya Çep ya Kesk bi awayekî herî xurt cîhê xwe li meclîsê bigire. Dem ne li ser destxistina kursî yan jî parlamanterîyekî ye. Ez bang li kesên ku bi berbijartîya serbixwe derketine dikim: hun jibo me bi qîmet in, wisa nekin. Werin jibo Partîya Çep ya Kesk bixebitin. Erka ku dkeve ser milê we ev e," Demîrtaş di mesaja xwe de got.
Canan kêfxweşîya xwe derbarê vê axaftina Demîrtaş anî ziman û got ku vexwandina Demîrtaş jibo wî pir bi qîmet e.
“Lê, ez piştî vê saetê nikarim berbijarîya xwe paşve bikişînim. Dîsa jî berbijarîya min zararê nade Partîya Çep ya Kesk, jiber ku jibo min herî zêde deng wê ji AK Partîyê werin. Ger 20 ji sedî zarara min bo HDP’ê be, 70 ji sedî jî zarara min bo AKP ye.”
Li Colemêrgê 3 kursîyên parlamantoyê hene û Canan hêvî dike ku ew bi xwe yekê ji wan bi dest bixe û her du yên din bibin yên Partîya Çep ya Kesk.
Derbarê îdiayên Canan yên hember HDP’ê, Hevserokê Rêxistina HDP’ê yê Colemêrgê Lokman Ozdemîr ji Dengê Amerîka re got ku ji alîyê wan ti şaşî hember Canan çênebûye.
“Navenda partîya me û Ahmet Turk jî ligel Canan bi rêya telefonê peywendî kirin, lê wî xwe paşve nekişand. Piştî wê rojê êdî ev yek ne di rojeva me de ye,” Ozdemîr got.
“Ji partîya me yek deng jî bo Canan biçe, ew jibo me zîyan e. Dibe ku jiber yek dengî jî em kûrsîyekê hinda bikin. Divê welatî dengên xwe bidin Partîya Çep ya Kesk,” Ozdemîr bang li hilbijran kir.
Hêjayî bîrxistinê ye ku di hilbijartinên 2018’an de HDP’ê 70 ji sedî û AKP’ê jî 20 ji sedî deng li Colemêrgê wergirtibûn.
-
Dozgerîya Amedê îro Sêşemê serê sibê operasyoneke berfireh da destpê kirin. Polîsan ser biryara Dadgeha Aştî û Ceza ya 3’an ser malan de girt û rojnameger, sîyasetvan, parêzêer û hunermend jî di nav da 110 kes desteser kirin.
Baroya Amedê dîyar kir ku dozgerîyê biryara nepenîbûnê daye ser dosyeyê, nizanin kî bi çi tê sûcdar kirin, lê Ajansa Anadolu ragihand ev operasyona PKK/KCK ye.
Edîtorê Ajansa Mezopptamyayê Abdurrahman Gok, peyamhinêrê Mêrdînê Ahmnet Kanbal, Edîtorê Rojnameya Xwebûnê Kadri Esen; ji Komela Hiqûqzanên Azadîxwaz Halîse Dakali, Ozum Vurgun, Bunyamîn Şeker, Pîrozhan Karali, Berdan Acun; şanogerên Şanoya Bajêr ya Amedê Yavuz Akkuzu, Ozcan Ateş û Elvan Koçer jî di nava 110 kesan de cî digirin.
Cîgirê Serokê HDP’ê Tayyîp Temel li ser medya civakî ragihand gelek endamên Desteya Rêvebirîya HDP’ê jî di operasyonê de hatin desteser kirin.
“'Hun çi jî bikin, hunê hinda bikin,'' Temel li ser Twitterê got.
Baroya Amedê jî bi daxuyanîyeke nivîskî operayson şermezar kir û wek operasyoneke kêfî ya dijî maf û azadîyan bi nav kir.
Baro got ku bi operasyonan, li ser parêzvanên mafê mirovan, rêxistinên sîvîl û rojnamevan dibin hedef û bi gefa cezakirinê re rûbirû tên hîştin.
-
Em wek Beşa Kurdî ya Dengê Amerîka (VOA) salvegra xwe 31'an ya damezrandinê, bi şabûneke mezin pîroz dikin.
Beşa Kurdî ya Dengê Amerîka, ku bi biryara Kongresa Amerîkî hat damezrandin, di şeva 24'ê Nîsanê ji Washingtonê dest bi weşana xwe ya yekê kiribû.
Di destpêkê de Dengê Amerîka bi 5 karmendan her roj bi tenê 15 deqe weşana radyoyê pêşkeş dikir, lê niha weşanên radyo, TV û platformên dîjîtal, bi nêzî 40 xebatkar û nûçegîhanan didomin.
Sazîya Dengê Amerîka (Vice of America) niha nêzî 50 zimanan weşana radyo, televîzyon û înternetê dike û zimanê Kurdî jî yek ji wan zimanên VOA ye.
Weşanên Kurdî yên Dengê Amerîka bi zaravayên Kurmancî û Soranî têne kirin û em bi nûçe, hevpeyvîn, bernameyên sîyasî, çandî, saxlemî û teknolojî her roj bi gelek rêkan digehejin temeşevan, guhdar û xwendevanên xwe.
VOA Kurdî taybetî di salên dawî de girîngî dide weşana televîzyonî û her hefte bernameyên taybet amade dike.
Pişka Kurdî di nav salên dawî de bernameyên nû yên televîzyonê yên wek 7Reng, Rojev û Çavê Washington pêşkêş dike.
VOA Kurdî, bi du malperên xwe yên Kurmancî ya bi tîpên Latînî û Soranî ya bi tîpên Erebî û du rûperên Facebookê yên bi heman awayî weşan û bernameyên xwe belav dike.
Beşa Kurdî ya VOA herwiha bi platformên wek Twitter, Instagram, YouTube jî bername, nûçe û raportên curbicir digehîne temeşevan, guhdar û xwendevanên xwe.
Hêjayî gotinê ye ku xencî xebatkarên ku li navenda VOA li Washingtonê dixebitin, jimareke nûçegîhanên me li herêmên Kurdan li Tirkîyê, Sûrîyê û Îraqê ji bi raportên xwe bernameyên me dewlemendtir dikin.
Em jî rojbûna Pişka Kurdî li we û li hemî hezkirîyên xwe pîroz dikin û hêvî dikin ku hîn di gelek rojbûnan de emê bi hevre bin.
Kerem kin guh bidin weşana me ya yekê ya 31 sal berê:
-
Hêzên Sûrîya Demokratîk (HSD) îro Yekşemê red kir ku peywendîya wê bi ti plankirinê hebe jibo armanckirina hêzên Rûsyayê li nav axa Sûrîyê.
Rojnameya Washington Post roja Înîyê belgeyeke nehênî ya îstîxbarata Amerîkayê belav kir, tê de dibêje ku Îstixbarata leşkerî ya Ukraynayê plan dikir ku bi alîkarîya hêzên Kurd li Sûrîyê êrîşên veşartî li dijî hêzên Rûsyayê li Sûriyê pêk bîne.
Li gor belgeya ku rojnameyê belav kiriye, Kîêv xwestiye ziyanan bigihîne Rûsya û mîlîşyayên Wagner yên girêdayî wê li Sûriyê, da ku Moskow hêzên xwe ji Ukraynayê vekişîne û bibe Sûrîyê.
Li gor plana ku di belgeyê de hatiye eşkerekirin, efserên Ukraynî egera rahênana Hêzên Sûrîya Demokratîk ji bo pêkanîna êrîşên bi dronan gotûbêj kiribûn û peywendî jî bi fermandarên HSD’ê re kiribûn.
Raporta Washington Post dîyar kir ku Serokê Ukraynayê Volodymyr Zelensky, di Kanûna borî de ferman dabû ku ev plan rawest û neyê bicihkirin.
Berpirsê ofîsa ragihandinê ya HSD’ê Ferhad Şamî bi daxuyaniyeke nivîskî ya taybet ji bo Dengê Amerîka îdîayên belgeyê red ki û got ku "ev belge ne rast e."
Şamî herwiha tekez kir ku peywendîyên HSD’ê bi Moskow re baş in û berdewam dikin.
"Têkilîya me bi Rûsyayê re baş e, hemahengîyeke hevbeş di navbera de heye ji bo çareserkirina gelek doseyan li ser axa Sûrîyê," wî got.
Li gor Washington Post, wezareta berevanîya Amerîkayê ti şîrove derbarê naveroka belgeyê nedaye.
Rûsiya ji destpêka şerê Sûrîyê sala 2011’an de yek ji hevalbendên hikûmeta Sûriyê yên sereke ye. Li ser asta diplomatîk û aborî piştgirîyê dide Şamê. Di Îlona 2015’an de jî Mosko bi awayekî fermî di warê leşkerî de tevlî şerê Sûrîyê bû û li alîyê rejîma Beşar el-Esed rawestî.
Ji Cotmeha 2019’an de, dema ku hêzên Koalisyona bi serkêşîya Amerîka ji hinek deverên Kurdan li bakur û rojhilatê Sûrîyê vekişîyan, hêzên Rûsyayê li wan deveran cih girt. Niha bingehên hêzên Rûsî li deverên jêr kontrola HSDê wekî Qamişlo, Kobanê, Tiltemir, Amûdê, Hesekê û Reqayê hene.
Li gor peymana Sochi ya sala 2019’an di navbera Rûsya û Tirkîyê de, hêzên Rûsî nobedarîyên hevbeş ligel Artêşa Tirkîyê li seranserê sînorê di navbera Sûrîyê û Tirkîyê de digerînin.
Ji bilî hêzên Rûsyayê, ji xwe hêzên Amerîkî jî li herêmên Kurdan û deverên rojhilata Sûrîyê yên jêr kontrola HSD’ê dimînin.
Fermandarên HSD’ê tekezî ser têkilîyên xwe bi herdu alîyan re dikin, tevî ku di şerê dijî DAIŞê de HSD li gel hêzên Koalisyonê çalak e, lê ti çalakîyên wê yên leşkerî yên ligel hêzên Rûsî li Sûrîyê nînin.
-
Di hilbijartinên Tirkîyê yên 14’ê Gulanê de zêdetirî 64 mîlyon dengdar wê biçin ser sindoqên dengdanê.
-
Îro Civaka Êzidî li seranserî cîhanê û li herêmên Kurdan cejna xwe ya kevneşopî pîroz dikin, ku weke sersala nû tê pîroz kirin û bi navê Çarşema Sor tê naskirin.
-
Li gorî çavkaniyê, balafirên keşfê yên din jî li wê deverê hatine dîtin, ji ber wê jî heta niha derbarê bûyerê de lêkolîn nehatiye kirin.
-
Avakerê Xanîyên Galeria yên li Amedê, Sedat Eser îro Duşemê li Enqerê îfade da.
Berguman Eser, ku jibo wî biryara girtinê hatibû ragihandin, do Sêşemê li Enqerê hatibû desteser kirin.
Eser jiber tawana bi qestî kuştin û birîndarkirina mirovan hat girtin.
Xanîyên Galeria yên li Amedê di erdhejên 6’ê Sibatê de hilweşîbûn û di encamê de 89 kesan canên xwe ji dest dabûn û 22 kesên din jî birîndar bûbûn.
Ew xanî li Amedê bi navê Xanîyên Galeria Sitesi dihatin zanîn.
-
Do Sêşemê rûniştina bîryarê ya doza Osman Şîban, ku ew ‘ji avêtina helîkopterê' hatibû rojevê, li Dadgeha Cezaya Giran ya Mersînê pêk hat.
Dadgehê, bal kişand ser delîlên di dosyayê de û Şîban bi îdiaya “endamê rêxistina çekdarî” bi 7 Sal û 6 meh cezayê zîndanê ceza kir.
Lê, parêzer Jînda Rugeş Koçak dibêje ku bê guman ev ceza ne li gor qanûnan û usula hiqûqê ye û ev cêza ne cezayekî rewa ye.
“Di nava dosyayê de jibo ku Şîban bibe endamê rêxistineke terorîst yêk delîl jî tuneye. Qanuna Tirkîyê ya medeya 220’an de şert û mercên endamtîyê hatine rêz kirin. Li gor wan şert û mercan divê kesek bi rêk û pêk her dem di nava hîyeraşîya rêxistinê de cîh bigire û hemî ferman û çalakîyên rêxistinê bîne cîh. Lê, Şîban kalemerek e û bavê 8 zarokan e. Jiber ku rewşa wî ya aborîyê xirab e, ew jibo dabara xwe di demsala buharê de diçû gund, heya payîzê li gind dixebîtî, piştre careke din vedigerî Mersînê.”
Şîban ligel Servet Turgut di 11'ê Îlona 2020an de li bajarokê Şaxa Wanê ji alîyê leşkerên Tirk ve hatibûn desteser kirin û ew piştî sê rojan ew li beşa nexweşên giran ya Nexweşxaneya Heremî ya Wanê hatibûn dîtin. Turgut ê 60 salî piştî bûyerê di 30ê Îlona 2020’an de canê xwe ji dest dabû.
Koçak got ku Şîban û Turgut li gund di nava gundîyan de hatibûn desteser kirin û êşkence li wan hatibû kirin.
Ew dibêje ku di doza ku li ser êşkencekaran hatî vekirin de ti pêşketin tuneye, lê yêk jî maxdurên bûyerê Şîban hat ceza kirin.
Li ser bûyerê tevî ku hemî partîyên muxalefetê li meclîsê daxwaza lêpirsînê xwastibûn û hejmarek parlamenteran wek pirname ji Wezîrê Navxweyî Suleyman Soylu agahî xwastibûn, lê encam û bersîv nehildabûn.
Walîyê berê yê Wanê Mehmet Emîn Bîlmez wê çaxê bi daxwuyanîyeke nivîskî dîyar kiribû ku her du gundîyan alîkarîya rêxistinê kirine.
Bîlmez îdia kiribû ku dema Turgut ji leşkeran direvî ji zinar ketîye û Şîban jî li hember desteser kirinê berxwedaye, lê her du jî bi rêkûpêkî hatine desteser kirin.
Koçak desteserkirina Şîban û Turgut bi bîr xist û got ku tevî belgeyên fermî yên nexweşxaneyan li dîjî êşkencekaran tiştek nehatiye kirin. Wê got ku bi vê dozê dîyar e ku eger Turgut sax ba, ewê jî bihata ceza kirin.
“Şîban û pisxaletê wî Turgut li nava gund ber çavê gundîyan hatibû êşkence kirin û li helîkopterê hatibûn siwar kirin. Li gor belgeyên nexweşxaneya Wanê ya dewletê, ‘ew ji helîkopterê hatine avêtin’ hatiye nivîsîn. Di encamê de pişên Servet Turgut hatibûn pêqandin û hemî hestîyên wî hatibûn şikandin. Di dawîyê de wî jîyana xwe ji dest dabû. Şîban jî bû nivî mirov, hin jî ne hatiye ser hemdê xwe”
Parêzer Koçak dê di nava 7 rojan de jibo betalkirina cezayê Şîban serî li Dozgerîya Heremî ya Edeneyê bide.
-
Cîgirê Serokwezîrê Herêma Kurdistanê Qubad Talabanî got ku ew êrîşa dijî Firîngeha Navnetewî ya Silêmanî şermezar dikin.
“Armancgirtina firîngeheke sîvîlan ne tenê binpêkirina serwerîya Îraqê, lê herwiha zêdekirina girjî û metirsîya ser jîyana hemwelatîyên Kurd e.”
Talabanî herwiha bi awayekî tund bersîva Cotyar Adil da û got ku ew ku ew ne berdevkê Herêma Kurdistanê ye, lê tenê berdevkê partîyeke nava hikûmetê ye.
“Ew nikare li ser hemî hikûmetê bipeyîve û em gotinên wî şermezar dikin.”
Adil bi daxuyanîyeke nivîskî gotibû ku kiryarên partîyeke otorîter li Silêmanî bûbû sedem ku Tirkîyê qada xwe ya esmanî ji firînên ber bi Firîngeha Navnetewî ya Silêmanî bigire û wê êrîşa îeo ê ku hemwelatîyên Silêmanî berdela şaşitîyên wan didin.
Asayîşa Silêmanî ragihandibû ku îro di 16:18an de li nêzîkî Firîngehaa Navnetewî ya Silêmanî peqînek qewimîbû, lê ti zîyanên canî çênebûbû.
Jêdêrên nêzî Hêzên Sûrîya Demokratîk ragihandibû ku armanca rastîn ya êrîşa Tirkîyê Serfermandarê HSD'ê Mazlum Ebdî bû, lê ew ji êrîşê ti zîyan nedîtîye.
