-
Li gorî agahiyên ku ji çavkaniyên herêmî hatine wergirtin û li gorî nûçeyeke herêmî ku ketine destê Reuters’ê, rêveberiya Serokê Amerîka Donald Trump li ser qedexekirina sefera welatiyên bi dehan welatan bo Amerîkayê difikire.
Lo gorî Reuters di planê de navê 41 welatan heye ku lîste li ser sê koman hatiye dabeşkirin, lîsta yekê welatên weke; Îran, Efxanistan, Bûtan (Bhutan), Kuba, Lîbya, Koreya Bakur, Somalîya, Sûdan, Sûriye, Venezuela û Yemen hene.
Di koma duyê de, pênc welat di nav wan de Belarus, Erîterya, Haîtî, Laos, Myanmar, Pakistan, Rûsya, Sierra Leone, Sûdana Başûr û Turkmenistan dê bi qismî rawestana vîzeyê re rû bi rû bimînin, ku bandorê li vîzayên geştyarî û xwendekarî û her weha vîzayên din yên koçberiyî jî bike.
Lê li gor lîsta New York Times ê navê 43 welatan û li gor 3 kategoriyan hatine dabeş kirin.
Hemwelatiyên van welatan dê bi tevahî ketina Amerîka neyên qedexe kirin, û geştyarên karsazên dewlemend dikarin sefera Amerîka bikin.
Koma sêyan ji 26 welatan pêk tê ku vîzeya Amerîka dê bi qismî were rawestandin heya ku hikûmetên wan "hewil nedin ku kêmasiyan di nav 60 rojan de çareser bikin."
Di lîsteyê de Angola, Antîgua û Barbûda, Benîn, Burkîna Faso, Kamboçya, Kamerûn, Cape Verde, Çad, Komara Kongo, Komara Kongoya Demokratîk, Domînîka, Gîneya Ekvatorî, Gambiya, Lîberya, Malawî, Malî, Morîtanya, St. Principe, Vanuatu û Zimbabwe.
Di lîsteyê de tê guhertin û heta niha ji aliyê rêveberiya Trump ve nehatiye pejirandin.
Her çend Rêveberiya Serok Trump ti daxuyanî ser îdia rawestinadina sefera wan ne rigihandîye, lê li gor New Yor Times lîste bo sê gategoriyên rengê So, Pirteqalî û Zer hatine destnîşan kirin.
Çavkanî: Reuters
-
Danezana Destûrî ku ji alîyê rêvebirîya veguhêz ya Sûrîyê ve du roj berê hatibû ragihandin, gelek bertekên nerazîbûnê derxistine holê.
Hin çavdêrên Kurd dîyar dikin ku ragihandina vê danezana destûrî yekalî ye û nûnertîya hemû pêkhateyên Sûrîyê nake.
Lêkolerê li Navenda Ferat ya Lêkolînan Welîd Çolî dibêje ku ev danezana destûrî ne li gor hêvîyên gelek Sûrîyan bû ku metirsîyan peyda dike û rêyên çareserîyê teng dike.
Çolî bawer dike ku rêvebirîya li Şamê sûd ji bêdengîya navherêmî û navdewletî girtiye jibo çespandina desthilata xwe.
"Tiştekî Kurdan, ne yê pêkhateyan û ne jî yê civala sivîl û sekuler di vê danezanê de tuneye, loma ya pêwîst ew e ku ev alî bi hev re berê xwe bidin kongireyeke taybet, ew dikarin di vê kongireyê de helwesta xwe nîşan bidin ku ew ne têkildarî kiryarên ku ji Şamê derdikevin in", Çolî got.
Herwiha mafzan û çalakvana sivîl Necah Hovak balê dikşîne li ser hin madeyên danezana destûrî, weke navê dewletê ku Komara Erebî ya Sûrî ye û çavkanîya yasadanînê ku feqiha Îslamî ye, ku ev made pêkhateyên netewî û olî paşguh dikin û dibin sedema zordarîya li dijî jinê jî.
Hovak herwiha destnîşankirina dema qonaxa veguhêz jî rexne dike ku 5 sal in û wiha di axaftina xwe de berdewam dike.
"Bi vê danezanê hemû desthilatdarî di destê serokomar de ye, ev yek jî li dijî demokrasîyê ye û tê wateya ku rengê dewletê navendî ye û ewê zordest be. Gelê Sûrîyê bi şoreşa xwe rabû da ku rengê dewletê nenavendî be neku her desthilatdarî di destê serokomar de be û li Dimeşqê be".
Ji alîyê xwe ve rojnamevan Heybar Osman dide zanîn ku ti danpêdan bi hebûna Kurdan weke neteweya duyem li Sûrîyê di vê danezana destûrî de tuneye.
Osman dibîne ku derxistina danezana destûrî bi vê rengê han vajîbûne li dijî peymana ku di navbera Fermandarê HSDê Mezlûm Ebdî û serokê demkî Ahmed El-Şera de hatiye îmze kirin.
"Li ser asta navxweyî tê xwestin ku navmala Kurdî were rêxistin kirin, herwiha partîyên Kurdî li Sûrîyê gotara xwe ya sîyasî bikin yek. Li ser asta niştimanî jî tê xwestin ku bereyeke niştimanî demokrat berfireh ji hemû pêkhate û kêmanîyan were avakirin, çi Kurd, Ereb, Siryan, Êzîdî, Durzî û Elwî, li dijî kiryarên Hikûmeta Şamê", Osman got.
Cîhê bîrxistinê ye ku, her yek ji Xweserîya Demokratîk ya herêma Bakur û Rojhilata Sûrîyê, Meclîsa Sûrîya Demokratîk (MSD) û Encumena Nişrimanî ya Kurd li Sûrîyê (ENKS), bi daxuyanîyên cuda nerazîbûna xwe ji danezana destûrî ku serokê demkî yê qonaxa veguhêz li Sûrîyê Ehmed El-Şera derxistiye, ragihandine.
-
Ajansa nûçeyan ya Hawar îro Înê ragihand ku li bajarê Amûdê jimareke xwepêşander destûra nû ya Sûrîyê şermezar kir ku do ji alîyê serokê demkî yê rêvebirîya veguhez Ehmed Şera ve hatibû eşkere kirin.
Xwepêşanderan got ku di destûrê de nûnertîya hemî pêkhatên nîjadî û bawerîyê tuneye.
Girseya xwenîşanderan ji navenda bajêr ber bi Qada Jina Azad meşîyan û pankartên wek "Destûra Sûrîyeyê nûnertîya gelê Kurd nake", "Sûrîye welatê ziman, netew, mezheb û olên curbicir e", "Gelê Kurd xwedî mafên netewî, sîyasî û çandî ye", "Em Kurd in û emê Kurd bimînin" û "Federalî çareserîya herî guncaw e" hatin rakirin.
Li Qada Jinan Azad jî komkujîyên li dijî Elewîyan jî hatin şermezar kirin û hate gotin ku heta pejirandina destûreke demokatîk çalakî wê bidomin.
Demeke zûtir ya îro Meclîsa Sûrîyeya Demokratîk (MSD) bi daxuyanîyeke nivîskî danezana destûrî ya desthilata demkî ya Şamê şermezar kiribû.
“Ev reşnivîs, bi awayekî nû despotîzmê jinûve hildiberîne, rêvebirîya navendî çêdike, hêzên bê dawî dide desthilatê, lê xebata sîyasî asteng dike û avakirina partîyan dicemidîne, rêgeha ber bi demokrasîyê ve betal dike. Di heman demê de reşnivîs mekanîzmayên dîyar yên edaleta pêvajoya veguhestinê paşguh dike û alozîya netewî kûrtir dike.”
MSD bi berdewamî got ku ew hewilên jinûve anîna dîktatorîyê ya bin perdeya ’pêvajoya veguhastinê bi tundî red dike.
Jêder: ANHA
-
Şîrovekar dibêjin bicîhanîna xalên vê rêkeftinê dê bandorê li siyaseta hundir û derve ya Enqerê bike.
-
Piştî ku di navbera Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûrîya Demokratîk (HSD) general Mazlûm Ebdî û serokê demkî yê Sûrîyê Ehmed El-Şera peyman pêk hat, ev car jî hemû dêhn li ser çekberdan û xwetasfîyekirina Partîya Karkerên Kurdistan (PKK) û li Tirkîyê li ser statûya Kurdan gur dibe.
Partîyên Kurdistanî hemû van pêşketinan ji nêz ve dişopînin. Ew beşdarî bangwazîya rêberê PKK Abdullah Ocalan ya çekberdana PKK dibin, lê bi tundî pêşî li girtina statûya Kurdan jî derdikevin.
Serokê Giştî yê Partîya Maf û Azadîyan (Hak-Par) Duzgun Kaplan li ser daxûyanîyên Ocalan ji Dengê Amerîka re hestê xwe an ziman. Kaplan çekberdana PKK erênî dibîne lê bê statûbûna Kurdan jî napejirîne.
“Em wisa difikirin ku eger pêkan e PKK xwe istîfa bike, wê kêrî berjewendîyê Kurdan be û em piştgirîya vê dikin. Lê di vê bangwazîyê de tiştek heye ku ji Kurdan re dibêje ku xwe radestî dewleta Tirk bikin, di Tirkbûnîyê de xwe bihelînin, dest ji hemû mafen xwe yên kolektîf û çandî berdin. Ev xelet e, em beşdarî vanan nabin.”
Kaplan, radigîhîne ku mafê ti kesî an jî rêxistineke nîne ku heqên Kurdan yên bêtirî 30 mîlyon were redkirin. Kaplan dide zanîn ku pirsgirêka Kurd tenê bi PKK’ê ve girêdayî nîne û divê li ser esasê wekhevîyê û edilane were çareserkirin.
Parlementer û Cîgirê Serokê Giştî yê Partîya Doza Azad (Huda-Par) Şehzade Demîr, ji Dengê Amerîka re ragihand ku di nav 40 salan de gelek kes di vê pevçûnê de rastî êşê mezin hatine û ew betalkirina PKK’ê erênî dibînin.
“Hebûna PKK li hemberî çareserkirina pirsgirêka Kurd astengekî mezin e, ji ber vî jî betalkirina PKK em girîng dibînin. Lê PKK ji çek dest berde an jî bernede ji bo mafên Kurdan pêdivîye ku gav werin avêtin. Lazime pirsgirêka Kurd di nav maf û azadîyan de bê şert û merc were çareserkirin.”
Demîr, radigîhîne ku, heke PKK ji çek dest berde û xwe fesh bike, ji bo gav avêtinî jî dê hincetek ji holê rabe.
Li gor agahîyên PKK piştî bangwazîya Ocalan li ser wan operasyonê dewleta Tirkîyê berdewam dike. Serokê Giştî yê Partîya Welatparêzên Kurdistan (PWK) Mustafa Ozçelîk ragihand ku rawestandina çek ya PKK girîng e, lê pêdivîye ku dewlet jî operasyon rawestîne.
“Rawestandin û çekberdana PKK gavekî baş û di berjewendîyê gelê me de ye. Helbet divê dewlet dawî li operasyonên xwe yê leşkerî bîne. Lê belê em wek PWK tespîtên Ocalan yên dewleteke cuda ya netewî, federasyon, otonomî û mafên kulturî red dike, em rast nabînin. Mafê statûya Kurdan mafekî meşrû ye û mafekî esasî ye.”
Serokê Giştî yê Partîya Sosyalîst a Kurdistan (PSK) Bayram Bozyel da zanîn ku piştî çekberdana PKK wê rê ji sîyaseta Kurdan re bêtir were vekirin.
“Em çiqas piştgirî bidin çekberdana PKK jî lê ew peyama ku Ocalan gotîye federasyon, xewserî û çareserîyê din derbas bûye, em ne wekî wan difikirin. Li dikarim bêjim ku çekberdana PKK hiceteke mezin wê ji destê dewletê bigre û pêşîya Kurdan di qada sîyasî de veke.”
Jibo guhdarîkirina li raportê fayla deng veke
-
Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûrîya Demokratîk (HSD) general Mezlûm Ebdî û serokê demkî yê Sûrîyê Ahmed El-Şera roja Duşemê peymanek îmze kirin tê de li ser çend xalan li hev kirine.
Ji xalên serekî yên vê peymanê, parastina mafên Kurdan li Sûrîyê, agirbesta li tevahîya deverên Sûrîyê û vegera hemû derbideran jibo cîhwarê wan e, herwiha tevlêbûna sazîyên sivîl û leşkerî li bakur rojhilata Sûrîyê di nava rêvebirîya dewleta Sûrî de.
Ev rêketina HSDê û Şamê ya destpêkî ye û bi navbênkarîya Amerîka pêk hatiye li gorî ku çavkanîyeke nêzîkî HSDê ji Dengê Amerîka re eşkere kir, herwiha jibo bicîhanîna xalên peymanê komîteyên taybet tên avakirin ku ta dawîya salê karê wan divê bi encam bibe.
Derbarê vê peymanê de rêvebirê Navenda Kurdî ya Lêkolînan Newaf Xelîl got ku ev rêketineke dîrokî ye û di çarçoveya guhertinên li ser asta herêmê çêdibin de pêk hatiye.
Xelîl bal kişande ser helwestên navdewletî û herêmî bi teybatî Tikrîyê ku piştî ragihanida rêketinê balafirên wê derdora Kobanê û bendava Tiştînê bi dijwarî bombebaran kir.
"Amerîka piştgira vê peymanê ye, Almanya jî ew pêşwazî kir, herwiha welatên Ereb jî weke gaveke erênî dîtin, di çarçoveya peydakirina aramîyê de li hindurê Sûrîyê û dawîkirina 13 salên şerê navxweyî. Lê tişta serekî helwesta Tirkîyê ye, eger dewleta Tirk êrîşên xwe rawestandin tê wateya ev gav bi erêkirina wê ye jî", Xelîl got.
Heriwha nivîskar û şîrovekarê sîyasî Ciwan Yûsif dîyar kir ku ev heyameke danûstandin li ser vê peymanê tê kirin ku givaşên Tirkîyê li ser hikûmeta Şamê îmzekirina wê bipaş xist, lê bûyerên li berava Sûrîyê li dijî Elewîyan çêbûn hişt ku El-Şera berê xwe bide HSDê û pêre lihev bike.
Yûsif da zanîn ku ev peyman gava yekê ye û jibo gavên pêşde divê kar bê kirin, "Civata Kurdî bi tevahî gerek ji îro ve kesê xwe pispor dibînin di qanûn, aborî, civakê û hemû waran de xwe amade bikin. Ev rêketin niha xalên sereke ne lê hûrgilî di rojên pêş de ne, lê heta wê demê hinek aramî li herêmê wê çêbibe û metirsî jî kêm bibe".
Ji alîyê xwe ve rojnamevan û nivîskar Şivan Îbrahîm got ku ev peyman wê aramîyê li herêmê peyda bike, herwiha rê li ber gotinên ku Kurdan yan HSDê bi cudaxwazîyê tawanbar dikin bigire û gefên Tikrîyê rawestîne.
Îbrahîm herwiha destnîşan kir ku ev rêketin gava yekem e û divê dema pêşde rewş û taybetmendîya herêma Kurdî bê dîyar kirin.
"Paşeroja doza Kurdî wê ji berê baştir be, wê tiştekî Kurdan di destûrê de jî hebe, dibe ku fedralîyet zehmet be, lê dema ku alîyên Kurdî lihev bikin û bi pêkhateyên din re jî danûstandinê bikin divê Sûrîyeke nenavendî be, sîstemeke navendî wê pirsgirêk be, loma nenavedîbûn wê para Kurdan di parleman, wezaret û dîplomasîyê de misoger bike".
Cîhê balkişandinê ye ku fermandarê Giştî yê HSDê general Mezlûm Ebdî piştî ragihandina vê peymanê li ser rûpela xwe ya X'ê nivîsî ku ew di vê dema hestiyar de bi hev re dixebitin jibo misogerkirina qonaxeke veguhêz ku daxwazên gel jibo dadmendî û aramiyê pêk bîne.
Ebdî got ku ew pabend in siberojeke baştir ava bikin ku mafên hemû Sûrîyan dabîn bike û daxwazên wan yên aştî û rûmetê pêk bîne. Herwiha ew vê rêketinê derfeteke rast dibînin jibo avakirina Sûrîyeke nû ku hemû pêkhateyên wê hembêz bike û cîrantiya baş misoger bike.
-
Çavdêrîya Sûrî ya jibo Mafên Mirovan (SOHR) di êrîşeke dronî ya Tirkîyê de li başûrê Kobanê zarok hatine kuştin û birîndar kirin.
SOHR’ê dîyar kir ku li gundê Caraf ya bajarokê Sarîn ya li başûrê Kobanê di êrîşa dronî ya Tirkîyê de 1 zarok hatiye kuştin û 2 jî birîndar bûne.
Li gor ragihandina SOHR’ê hêzên Tirk bi dronê êrîş birine ser gundê Qarfal jî ku li rojhilata Kobanê ye.
Agahîyên SOHR’ê didin zanîn ku ji serê sala 2025’an vir ve hêzên Tirk bi dronan 41 êrîş birine ser herêmên Hêzên Sûrîya Demokratîk.
Ew agahî nîşan didin ku di wan êrîşan de 20 kes hatine kuştin.
Piranîya bakur û rojhilata Sûrîyê di desthê HSD’ê de ye û Tirkîye, Yekîneyên Parastina Gel (YPG) ya pêşengîya wan hêzên dike wek baskê Partîya Karkerên Kurdistan (PKK) dibîne.
Serokê PKK’ê Abdullah Ocalan di rojên borî de bang li rêxistinê kir ku çekan berde û dawî li xwe bîne.
PKK’ê ser banga Ocalan agirbest ragihand û dîyar kir ku ewê li gor wî tevbigere.
Karbidestên Tirk dibêjin ku divê li gor banga Ocalan, YPG jî çekan berde, lê HSD dibêje banga Ocalan bi tenê jibo PKK’ê ye.
Jêder: SOHR
-
Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûrîyeya Demokratîk (HSD) General Mezlûm Ebdî doh Înê di civînekê de li gel rûsipîyên bajarên Reqa û Tebqayê eşkere kir ku Krîza Sûrîyê tenê bi diyaloga Sûrî-Sûrî çareser dibe.
"Em bi Şamê re li hev dikin ku çareseriya leşkerî li holê tune be," Ebdî di civînê de got.
Hejmarek ji fermandarên HSD û Fermandariya Giştî ya Hêzên Ewlehiya Hundirîn û fermandarê Hêzên Hevpeymaniya Navneteweyî di civînê de amade bûn.
Di civînê de fermandrê HSD ret kir ku bermahîyên rêjîma Esed û mîlîseyên Îranê li herêma wan hebin.
General Ebdî da zanîn ku dê Şandeyek ji gelên herêmê, bi hemû pêkhateyên xwe, ji bo diyaloga bi Şamê re li ser paşeroja herêmê û welat, ber bi Dîmeşeqê re biçin.
"Piştî dîyalogê û lihevkirinê, saziyên Rêveberiya Xweser bi dewleta Sûriyeyê re bibin yek," Ebdî di civînê de got.
Sîhanok Dîbo ku berpirsê têkilîyên giştî ya Partîya Yekîtîya Demoqratîk PYD ji Dengê Amerîka re got ew ji bo rakirina hemû kelemên pêş dîyaloga bi Dîmeşqê re amade ne.
Dîbo tekez kir ku PYD piştgirîyê dide tevlîbûna sazîyên Rêveberîya xweser di sazîyên hikûmeta Dîmeşeqê de.
"Pêwîste parastina taybetmednîya HSD di nava artêşa Sûrîyê ya nû de were parastin," Dîbo got.
Li alîyekî din, daxuanîyên karbidestên kurdên Sûrîyê di demekê de tên ku alozî li berava Sûrîyê berdewam dike.
Desthilatdarên Dîmeşqê dibêjin ew şerê bermahîyên rêjîma berê ya Esed dikin, û çalakvan dibêjin ku li berava Sûrîyê bi behanîya şerê çekdarên alîgirên Esed şerekî mezhebî dijî kêmhahîya Elewî tê kirin.
Gelo heya kîjan radeyê rûdanên berava Sûrîyê wê bandorê ser dîyaloga navbera HSD û desthilatdarên Dîmeşqê bike?
Şîrovekarê rewşa Sîyasî Egîd Mişmiş dibêje tevî rûdanên beravê, lê civaka navnetweyî garantorê dîyaloga HSD û Dîmeşeqê ye û HSD di dîyalogê de rijd e.
"Rûdanên li Berava Sûrîyê û Himsê wê bawerîya herdû alîyan bi hev kêm bike," Mişmiş got.
Li alîyekî din, diplomata kurd ya naskirî Îlham Ehmed di hevpeyvînek berê de bi Dengê Amerîka re got, ku tevlîbûna HSD di nava artêşa Sûrîyê de wê alîkarbe ku kêmahîyên olî û mezhebî di Sûrîya nû de werin parastin.
"Tevlîbûna HSD di nava artêşa Sûrîyê ya nû de wê bihêle mafê kêmahîyê olî û mezhebî di Sûrîyê de were parastin," Ehmed got.
Karbidestên kurdên Sûrîyê û hevkarên xwe yên xististîyan û Ereb di nava rêveberîya xweser de hewil didin ku dîyaloga bi Şamê re biserxîn in, Lê çavdêr bawerin ku kelemên pêş dîyalogê pirr in, lê Dîmeşeq û Qamişlo pêdivîya wan bi hev heye û ev pêdivî dê wan bighîne hev.
-
Jederekî wezareta berevanîyê ya Tirkîyê îro Pêncşemê dîyar kir ku PKK û hemî komên hevbendên wê divê demûdest çekên xwe deynin."
"Divê PKK û hemî komên girêdayî wê dawî li hemû çalakîyên terorîstî bînin, xwe hilweşînin, demûdest û bê şert çekên xwe deynin, " wî got.
Rêberê Partîya Karkerên Kurdistanê (PKK) Abdullah Ocalan di 27’ê Sibatê de bangeke dîrokî kiribû û ji rêxistina xwe xwestibû ku çekan deyne û dawî li hebûna xwe bîne.
Ocalan, ku 75 salî ye, ji 1999ê ve li Girava Îmrali ya Tirkîyê li girtîgehê ye.
PKK, ku bi dehan sal in dijî dewleta Tirk serîrakirinek çekdarî didomîne, di 1’ê Adarê de agirbest dîyar kir û got ku ewê daxwaza Ocalan bi cîh bîne.
Heman jêderê Tirk îro got ku di peyama Ocalan de banga agirbestê nehatîye kirin û armanca ragihandina agirbestê ya PKK’ê çêkirina tevlîhevî ye.
Serokê Tirkîyê Recep Tayyîp Erdogan, hevbendê wê yê neteweperwer Devlet Bahçelî jî piştgirî da banga Ocalan, lê Erdogan hevdem hişyarî da ku ger sozên dayî bi cîh neyên, artêşa Tirkîyê wê operasyonên xwe yên dijî PKK’ê bidomîne.
"Em her tim kulma xwe ya hesin amade dihêlin ku ger destê em dirêj dikin li esmên daliqandî bimîne yan were gez kirin" wî roja Şemîyê got.
Armanca daxuyanîya karbidestê Tirk ya îro wek Hêzên Sûrîya Demokratîk (HSD) tê dîtin ku piranîya bakur û rojhilatê Sûrîyê kontrol dike.
HSD hevpeymanîyek e ku şervanên Kurd yên Yekîneyên Parastina Gel (YPG) pêşengîya wê dikin û ew di şerê dijî Dewleta Îslamî li Sûrîyê hevbenda serekî ya Amerîka ye.
Lê, Tirkîyê HSD û YPG’ê wek komên giredayî PKK’ ê dibîne û dibêje ku bi banga Ocalan divê ew jî çekên xwe deynin û xwe hilweşînîn, lê HSD û YPG giredêna bi PKK rê bi tundî red dikin.
Berdevikê AKP ya partîya Erdogan, Omer Çelîk gotibû ku divê hemî çekdarên Kurd li Îraq û Sûrîyê, HSD û YPG’ê jî di nav de, çekên xwe deynin.
Ji alîyê din ve, Tirkîye tevî banga Ocalan û ragihandinda agirbest ji alîyê PKK’ê ve, li Îraq û Sûrîyê operasyonên dijî komê didomîne.
Jederekî wezareta berevanîyê ya Tirkîyê roja Pêncşemê got ku ji 1’ê 2025’an vir ve di operasyonên leşkerî yên dijî PKK’ê de 478 "terorîst"- 195 li Îraqê û 283 li Sûrîyê- hatine "bêbandor" kirin, peyva ku jibo kuştinê bi kar tine.
Jêder: AFP
-
Tûnebûn yan eşkerenekirina mekanîzmayek serbixwe ya jibo şopandina helwesta leşkerî ya her du alîyan- Tirkîye û PKK- herwiha gavên siyasî ya di peyvojoyê de xeman zêde dikin.
-
Rêberê Partîya Karkerê Kurdistan (PKK) Abdullah Ocalan di 27 Şibatê de bang kir ku PKK bila dest ji çekan berde û kongreya xwe bicivîne û xwe hilweşîne.
Mijara Rojê, ev geşedanên dawî ligel parlamenterê Partîya Wekhevî û Demokrasî ya Gelan (DEM Partî) Mehmet Kamaç, parlamenterê Partîya Dad û Pêşvebirinê (AKP) yê berê Mehmet Hanifî Alir û Serokê Giştî yê Partîya Maf û Azadîyan (HAK-PAR) yê berê Latîf Epozdemîr gotûbêj kir.
Kamaç got, “Ev bangwazîyeke dîrokî ye. Di Rojhilata Navîn de ti mînakekî bi vî rengî çênebûye. Rêxistinekî bi çekdarî çekan dayne û rêbazeke nû bide pêşîya xwe. Ev tiştekî nû ye, jiber vê jî barekî giran dikeve ser milê hemû kesan ku çek ji holê rabin û aştî û aramî pêk were.”
Kamaç, ragihand ku jibo serkeftina vê pêvajoyê pêdivîye barê ku dikeve ser milê PKK û ser milê dewletê were bicîbikirin û ev pêvajo serkeftî be.
Alir dibêje ku daxuyanîya Ocalan, li ser hemû kesî hestekî erênî pêk anîye û wek gaveke nû pênase kir.
“Ez ji vê gavavêtinê gelek kêfxweş im. Kurdan di nav dîrokê de gelek serhildan çêkirin, pirê wan serhildanan jî ji alîyên dewletan ve hatin çewsandin. Lê îro em dibînin ku serdhildana dawî dixwaze ku çekan berde û rewşeke nû bide pêşîya xwe. Ez bawer dikim ku heke ev pêvajo pêş bikeve dê him Kurd, him jî Tirk wê serketî bibin.”
Alir dide zanîn ku ev mesele tenê pirskirêka Kurdan e, lê kêşeyeke Rojhilata Navîn e û lazim e hemû hêz piştgirî bidin wê.
Epozdemîr jî dîyar kir ku sê pêşengên vê pêvajoyê hene: Serokomar Recep Tayyîp Erdogan, Serokê MHP’ê Dewlet Bahçelî û rêberê PKK Abdullah Ocalan.”
“Berî her tiştî ez bêjim, ez spasîya sê kesên mîmarên vê projeyê dikin. Birêz Erdogan, birêz Bahçelî, û birêz Ocalan. Hêvîya min ew e ku ev proje serkeftî be. Eger çek rawestin, pêkan e ku du vê re jî pirsgirêka Kurd were nîqaşkirin û jê re çareserîyek were dîtin. Loma jî ez heta dawî piştgirî didim vê pêvajoyê.”
Jibo guhdarîkirrina li bernameyê fayla deng vekin
-
Fermandarê hêzeke Êzîdî, ku îro danê sibê li meydana Tehrîrê ya navenda bajarê Bexdayê veqetîna xwe ji Hêzên Pêşmergeyên Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) ragihand.
Fermandariya wê hêzê ji Dengê Amerîka re got, ew neçar bûne ku ji Partiya Demokrata Kurdistanê cuda bibin.
Wî got ku ew hêz tevî malbatên xwe ji Herêma Kurdistanê derketine û çûne Bexdayê.
Fermandeyê wê hêzê Efser Luqman Gilî dibêje, "Jiber ku em hatine pişguh xistin û mandila kirin û sivikatî bi me hat kirin,"em neçar man ji hêzên Pêşnergeyên PDKê veqetin.
"Zêdebarî ku me beşdarî di şerê DAIŞê de kîriye sala 2015an me fermandeyekî ku ji 14 tabûran pêk tê ava kir. "
Fermande dibêje "Me berê xwe da Pêşmerge, lê bê encam man, ji ber wê jî em neçar man cihêbûna xwe ragihînin û berê xwe bidin Bexdayê."
Pêşmergeyên ku cudabûna xwe ragihadî girêdayî Lîwaya Şengalê ne, ku bi Hêza Qasim Şeşo tê naskirin, ku di sala 2014an de wek lîwayeke taybet a êzîdiyan hatiye avakirin. Li gorî wan hêza cudaxwaz ji 10 ketîbeyan bi pileyên cuda yên efseran pêk tê.
Ew dibêjin hejmara leşkerên wan 1200 kes in, 10 betalyûn û 25 siryeyên leşkerî pêk tê û girêdayî hêzên 80 yên PDKê ne, û didin zanîn ku 17 sal in ew di nava PDKê de endamin, lê hatine mandila kirin.
Medya herêmî ya bi navê Aza Press di platforma xwe ya Xê de peyama fermandarê hêza pûşmerge ya cudabuyî weşand, ku bi zimanê Erebî peyama cudabûna dixwîne.
Fermandar dibêje ji îro û vir ve ti têkiliyeke wan ya leşkerî û siyasî bi herêma Kurdistanê ve nemaye.
Lê wan îro danê sibê cudabûna xwe ji Pêşmerge ji Bexdayê ragihandin û gotin ew dixwazin tevlî hêzên hikûmeta Iraqê bibin.
Tevî ku Dengê Amerîka pêwendî bi çend berpirsên payebilind yên Wezareta Pêşmerge û berdevkê wezaretê re kir, lê bersiva wan telefonan nehat dayîn.
Dengê Amerîka dixwest xwe bigihîne fermandarê lîwaya êzîdî Qasim Şeşo, lê bersiv tune bû.
Pisporê leşkerî Lîwa Mihemed Saber Hemwendî ji Dengê Amerîka re got: "Veqetandina wan hêzan komployek e ji bo destwerdana li Herêma Kurdistanê û destek li pişt tevgeriyana wê grûpê heye."
Wî got “Ji aliyê leşkerî ve ev yek dûrketina ji sîstema leşkerî, yasayên leşkerî û yasayên herêmê ye, ji ber wê jî divê bi yasaya leşkerî bên cezakirin û radestî dadgehê bên kirin."
Fermandar Luqman Gilî got, "Wezareta berevaniyê ya Iraqê pêşwaziya me kir. Sibe du civînên me li gel Serokwezîr Sûdanî hene û emê ligel Fayeq Zêdan û lêvegerê Şîan Alî Sîstanî jî bicivin."
"Em bi xwe û malbatên xwe ji Kurdistanê derketine. 700 malbat derketine û 500 malbatên din jî hene ku dê di demeke nêzîk de bi temamî ji herêmê derkevin,"Fermandar Luqman Gilî got.
-
Roja Şemiyê mediya nêzî Partiya Karkerên Kurdistan PKK ragihand ku partiya wan banga Rêberê xwe Abdullah Ocalan yê girtî li girava Îmralî erê dikin û agirbest ragihand.
Komîteya Rêveber ya Partiya Karkerên Kurdistanê ya têkildarî banga "Rêber Apo" daxuyaniyek bi sernavê "Ji gelê me yê neteweyî û raya giştî re" weşand dibêje;
"Daxuyaniya Rêber Abdullah Ocalan a di 27’ê Sibatê de bi navê “Banga Aştî û Civaka Demokratî" rêya hemû hêzên azadîxwaz û demokrasiyê ronî dike û manîfestoya serdemê ye ku Rêber Apo manîfestoya civaka demokratîk pêşkêşî gelê me û mirovahiyê kiriye.
Di daxuyaniya PKKê de tê gotin ku ev pêvajoyeke nû ya aştiyê û erka bicihanînê dikeve ser milê her hemûyan û dibêje "Li gel Banga berbehs diyar e ku li Kurdistan û Rojhilata Navîn pêvajoyeke dîrokî dest pê kiriye. Ev yek dê bandoreke mezin li pêşketina rêveberiya demokratîk û jiyana azad a li seranserê cîhanê bike. Girêdayî vê yekê berpirsiyarî dikeve berê me hemûyan; divê her kes li erk û berpirsiyariyên xwe xwedî derkeve û wan bi cih bîne."
Daxuyanî got, "Guman tune ku destpêkirina bangek wiha pir girîng bû; Niha pêkanîna serketî ya naveroka wê jî pir girîng e, em jî wek PKK rasterast bi naveroka bangewaziya navborî re dipejirînin û diyar dikin ku em ê li gorî daxwazên bangawaziyê tevbigerin û ji aliyê xwe ve pêk bînin."
Serkirdayetiya PKK di daxuyaniya xwe de girêdayî erê kirina banga "Rêberê Partiyê"agirbestê jî radigiîne û dide zanîn ku, "Heta ku êrîş neyên kirin hêzên me wê çalakiyên çekdarî li dar nexin."
Ser agirbestê got "Di vê çarçoveyê de em ji îro pê ve agirbestê îlan dikin, ji bo pêkanîna banga Rêber Apo ya ji bo aştî û civaka demokratîk, heta ku li dijî me êrîş neyên kirin, tenê di bin pêşengtiya pratîkî ya Rêber Apo de pêk nayên."
-
Roja Şemiyê Çavdêriya Sûrî ya Bo Mafên Mirov (SOHR) ragihand ku hêzên Tirkiyê û çekdarên girêdayî wê operasyonên xwe yên leşkerî, di nav topbaraneka giran û bombebarana firokeyan de, li ser gundewarên Helebê zêde kirin, û çend navçe li gundewarê rojavayê Kobanî û derdora bendava Tişrîn kirin armanc.
Artêşa Tirk bi dehan top avêtin gundên El-Tyneh, Ce’ake, Beir Hesen, Xasaq, Deykan, Malhah, El-San’a, pira Qereqozaq û derdora bendava Tişrîn, lê ziyanên canî çênebûn.
Her wiha şer û pevçûnên dijwar di navbera alîgirên Tirkiyê û HSDê de li eniya Tel Siryatelê derketin, ku li gundê El-Saadiye li ser bendava Tişrînê mînek kevin teqiya û di encamê de 3 endamên komên çekdar yên ser bi Tirkiyê ve hatin kuştin û 7 kesên din jî birîndar bûn, di nava birîndaran de 2 endamên HSD’ê hebûn.
Di vê navberê de endamekî komên alîgirên Tirkiyeyê jî di pevçûnan de hate girtin.
Li gorî statîstîkên SOHR’ê, hejmara şervan û sivîlên ku di 12’ê Kanûna 2024’an de ji destpêkirina şer û pevçûnên li bajar û gundewarên Minbicê û vir ve di encama bomberdûman, êrîşên hewayî û pevçûnên di navbera HSD’ê û komên çekdar yên girêdayî Tirkiyê de jiyana xwe ji dest dane gihiştiye 630 kesan.
Qurbaniyên wan şer û pevçûnan SOHR weha rêz dike; 56 sivîl, ji wan 7 jin, 4 zarok û rojnamevanek.
470 milîsên ku Tirkiye piştgiriya wan dike, di nav wan de çawişekî artêşa Tirkiyê jî heye.
Di encama wan şeran herwiha 101 endamên HSD û hêzên leşkerî yên girêdayî wê canê xwe jidest daye.
Şer û pevçûn li herêmê di demkê de pêk tên ku Rêberê PKK Abdullah Ocalan banga aştiyê û çekberdanê kirîye, herwiha PKK'ê roja Şemiyê ew banga Ocalan erê kir û agirbesta yekalî ragihand.
Jêder: SOHR
-
Îranê pêşwazî li banga damezrênerê girtî yê PKK’ê Abdullah Ocalan kir ku ji koma mîlîtanên Kurd re daxwaza çek berdanê kir û ev yek wek gavek ber bi "Bidawîbûna tundûtûjiyê" ve nirxand.
Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bi dehan sal in li dijî dewleta Tirk serhildanek çekdarî dabû destpêkirin.
Di guhertineke mezin de, Ocalan du roja berê got ku "divê hemû kom çekên xwe deynin û PKK xwe bihelîne".
Lê PKK, ku serkirdayetiya wê ya leşkerî piranî li çiyayên bakurê Iraqê ye, hîna bersivek zelal nedaye.
Berdevkê Wezareta Derve ya Îranê Esmaîl Baqayî roja Înê di daxuyaniyekê de got ku Tehran wê gavê wek "gaveke girîng ber bi aramiyê û dawiya tundûtûjiyê ve" dibîne.
Îran ev demeke dirêje komên çekdar ên Kurd bi handana aloziyan û pêkanîna operasyonan di nav sînorên xwe de tawanbar dike.
Di Adara 2023an de, Îranê bi Iraqê re peymanek ewlekarî îmze kir ku armanca wê bêçekkirina komên serhildêr û derxistina wan ji deverên sînorî ye.
Jêder: AFP
-
Kongreya Netewî ya Kurdistanê (KNK) bi daxuyanîyekê nivîskî piştgirî da banga Abdullha Ocalan, damezrînerê girtî yê Partîya Karkerên Kurdistanê (PKK).
“Wek Kongreya Neteweyî ya Kurdistanê - KNK, em girîngîya banga dîrokî ya Birêz Ocalan fêm dikin û jibo bangawazîya birêz Ocalan piştgirîya xwe yatam tînin ziman. Emê jibo serketina vê derfetê bixebitin, û emê jibo çareserîya aştîyane û demokratîk hemû derfetên xwe bi kar bînin.“
KNK armancên banga Ocalan bi wî awayî pênase kir.
“Ji vê bangê armanc aştî ye, armanc li Tirkîye û Kurdistanê avakirina civaka demokratîk e, armanc pêşxistina sîyaseta demokratîk e, armanc demokratîk kirina tevahîya Tirkîyê ye, armanc bi rêya aştî û dîyalogê çareserîya pirsgirêka Kurd e."
KNK bal kişand ku banga Ocalan jibo gelek alîyan e: Dewleta Tirk, PKK, hêz û sazîyên navneteweyî û ji bîragiştî ya cîhanê.
"Ev bang ji gelek alîyan re ye. Banga serekî ji karbidestên dewleta Tirk re ye, ku divê şer rawestînên, pêşîya sîyaseta demokratîk vekin, şertên xebata azad ya Birêz Ocalan ava bikin, pirsgirêka Kurd bînin parlamentoyê û bi awayekî demokratîk çareser bikin."
Kongreya Netewî ya Kurdistanê banga Ocalan ji alîyê Kurd re ku xwe li gor sîyaseta demokratîk jinûve rêxistin kirin û bi pêşvexistina sîyasetê ve devberdana ji çekan e.
KNK got ku banga Ocalan ji hêz û sazîyên navneteweyî û ji raya giştî ya cîhanê re ye ku ew di pirsgirêka Kurd de bibîn û alîgîrê çareserîyek demokratîk bin.
“Di vê çarçovê de em bang li dewleta Tirk dikin ku vê derfeta dîrokî ji destê xwe bernede û bersîvên erênî bide vê bangê û rêya sîyaseta demoratîk veke û pirsgirêka Kurdî bi rêya dîyalogê çareser bike. Heta niha bertekên navnetewî baş in, lê têr nakin. Em bang li hêzên cihanî dikin û dibêjin tenê gotin têr nakin, divê hemû aktorên têkildar vê derfetê bi kar bînin û rola xwe ya aştî û dîyalogê bilîzin,“ KNK got.
Kongreya Netewî ya Kurdistanê jibo piştgirîya peyama Ocalan û li partî û rêxistin û bîragiştî ya Kurd kir.
“Em bang li hemî partî û rêxistinên Kurdistanî û hemê gelê Kurdistanê dikin ku vê dema hestyar de em hemî bi hev re tevbigerin, piştgirîya Banga Aştî û Civaka Demokratîk bikin, yekîtîya xwe xurttir bikin, tekoşîna aştî û demokrasîyê bilind bikin.”
Rêberê PKK’ê Ocalan, roja Pencşemê bang li PKK kir ku çekên xwe deyne û dawî li hebûna xwe bîne.
-
Berdevikê Neteweyên Yekbûyî (NY) Stephane Dujarric wek bersîva pirseke ser banga rêberê PKK Abdullah Ocalan got ku Sekreterê Giştî Antonio Guterres pêşwazî li vê bangê dike.
“Ev daxuyanî çirûskeke hêvîyê nîşan dide ku dikare rê li ber çareserîya pevçûneke dûr û dirêj veke, “Dujarricji zarê Guterres ragihand.
-
Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûrîyeya Demokratîk (HSD) Mazlum Ebdî di konferanseke vîdyoyî de ku kenalên Medya Amerîkî û bîyanî amadebûn ji rojnamevnana re bal kişand ser gelek mijaran di rojeva herêmê de yên weke tevlîbûna HSD di artêşa nû ya sûrî de, metirsya DAIŞ li ser herêmê, dîyaloga di navbera HSD, desthilata Şamê de û banga ocalan ya aştîyê.
Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûrîya Demokrtaîk (HSD)ê bi rêya platforma onlayîn 27.02.2025 beşdarî preskonferansekê bû ku ji National Press Club pirs arasteyî wî dihatin kirin.
Fermandarê HSD Mazlum Ebdî derbarê peyama Ocalan ya ku roja Pêncşemê ji alîyê DEM Partî ve hat ragihandin got, "Rêberê PKK'ê ji me re peyamek şand û nêrînên xwe şîrove kir, em bi erênî lê dinêrin."
Ebdî di pirsa Dengê Amerîka kurdî de got ku peyama Ocalan tiştekî baş e "Lê me weke HSD'ê elaqedar anke" got jî helbet dê bandor li ser herêmên me jî hebe.
Ebdî dibêje, "Banga Birêz Ocalan ji PKK'ê re, ji gerîlayên PKK'ê re bû. Ew rasterast ne ne jibo vê herêmê bû. Çawa ku jibo Başûrê Kurdistanê û cihên din re şandibû weha peyam ji me re şand."
Ebdî got “Bi bawerîya min agirbesta di navbera PKK û Tirkîyê de û pêkanîna aştîyê bandorê li ser herêma me jî dike.”
Derbarê vekişîna hêzên Amerîkî ji herêmên bakur û rojhilatê Sûrîyê (Rojavayê Kurdistanê) de ti tiştek ji me re nehatîye gotin.
Derbarê pirsa metisîya DAIŞê wî got metirsîya "DAIŞê zêde bûye û valahîya ewlehîyê heye. Lewma pêwîstîya me bi hêzên Amerîkayê heye. Di dema vekişîna hêzên Amerîkî de, em di wê bawerîyê de ne ku dê kaosek ewlehîyê çêbibe û bandorê li herêmê jî bike."
"Gelek fakter hene ku rê daye xurtbûna DAIŞê, gelek çek ketîye dest wan ketine nava bajaran, di rojên derbasbûyî de 15 hevalên me şehîd kirin, " Ebdî got.
Derbarê têkilîyên bi hikûmeta nû ya Şamê re Ebdî got “Em bawer dikin ku niha dem hatîye em tevlî artêşa niştîmanî û sazîyên dewletê bibin.”
-
Damezrînerê girtî yê PKK'ê, Abdullah Ocalan roja Pencşemê bang li rexistina xwe PKK kir ku “çekên xwe deynin û xwe fesih bike.“
-
Serokê Herêma Kurdistanê Nêçirvan Barzanî û endamên şandeya Şandeya Îmraliyê Pervîn Buldan û Sirri Sureyya Onder, Hewler, 17 Sibat,2025
