-
Li bajarokê Rêya Armuşê ya Wanê, hêzên ewlekarîyê bi îdiaya “propaganda rêxistina PKK” di ser dawetekê de girtin û ew da sekinandin.
Dawet li kolanê bi awayekî vekirî dihat kirin û hejmarek zêde rûniştvan bi cilûbergên Kurdî beşdar bûbûn. Dema beşdaran bi sitranên Kurdî govend digerandin, hêzên ewlekarîyê ser dawetê de girtin û şahî da sekinandin.
Polîsan got ku wan bi sitranên Kurdî ‘propaganda Partîya Karkerên Kurdistanê (PKK)’ kiriye û wan bi vê sedemê derheqa her du apên zava lêpirsîn vekirîye.
Dayîka zava, ku nexwest navê xwe bide, got ku şahîya wan betal bû û wan nekarî xwarinê bidin mevanên xwe û ew pir mexdur bûn.
“Polîs hatin dawetê û her der girti. Wan got ku we sitranên PKK danîne ser teybê. Me jî haj wê tiştê nebû, lê em tim di şahîyên xwe de sitranên Kurdî datînin ser. Dawetên miletê me hemî Kurdî ne. Eve du seat in li vê derê em dana rawestandin. Daweta me dan sekinandin û mevanên me birçî man. Bûka me û mevanên me, ber vê sarmayê man.”
Beşdarê bi navê Beroş Rûbar dibêje ku polîsan sitranên Kurdî bo xwe kirin hincet û ser dawetê de girtin.
“Ti muzîkên ku qedexe yan jî sîyasî tunebûn û hemî muzîkên hozan Ersîn û muzîkên gelerî bûn. Jixwe me ti komên muzîkê neanîbûn, hemî muzîkên hazir bûn û li flashdiskê barkirî bûn.”
Di dema serdegirtina dawetê de Dengê Amerîka li cîhê bûyerê, ji polîsan pirsî gelo tesbîtek rasterast destê we de heye ku xwedanên dawetê ‘propaganda PKK’ kirine?
Polîsan jî got ku li hemberê kolana ku lê dawet tê kirin, bingeha leşkerî heye û ji alîyê leşkeran ve vîdeo hatiye kişandin û wan jî ser gilîya leşkerîyê di ser dawetê de girtine. Lê hêzên ewlekarîyê derheqa naveroka gilîyê de agahî nedan û nayê zanîn ka kîjan sitran çawa bûye sedema propagandayê.
-
Navenda Giştî ya Partîya Wekhevî û Demokrasî ya Gelan (DEM Partî) bi daxuyanîyeke nivîskî bertêk li dijî danîna qayuman li ser şaredarîyên Mêrdîn, Êlih (Batman) û Xelfetî nîşan da.
Hiqûqzan Pinar Hacibektaşoglu ku ramanên wê bêtir nêzîkî hikûmetê ne, ji Dengê Amerîka re danîna qayuman şîrove kir:
“Ez parêzerek im ku heta niha li dijî tayînkirina qayuman, her çend di encama qanûnê de be jî, ez dijî vê yekê me. Ji ber ku îradeya hilbijêran ji sindoqan derketîye holê. Li şûna rêveberê herêmî û li şûna wî yê ku bi tayînkirinê hatîye destnîşankirin, berîya her tiştî ne li gorî pêkanînên demokratîk e. Bi ya min, ev tayînkirina qanûnê qayumê pêdivîye were guhertin.”
Hevseroka Giştî ya DEM Partî Tulay Hatîmogullari jî ragihand ku yên ku behsa aşitîya hundir dikin, di armanca wan de tu tiştekî wisa tunene. Hatîmogullari amaje kir ku ewê ti gav jî têkoşîna xwe destbernedin.
Piştî Serokê Şaredarîya Esenyurtê Ahmet Ozer yê CHP’ê, îro jî Şaredarê Bajarê Mezin yê Mêrdînê Ahmet Turk, Şaredara Êlihê Gulistan Sonuk û Şaredarê Xelfetîyê Mehmet Karayilan ji kar hatin dûrxistin.
Wezareta Navxweyî ya Tirkîyê cezayên ku ji ber sûcê “endamtîya rêxistina terorê ya çekdar” û dozên ku dewam dikin wek hinceta erkdarkirina qayuman dîyar kir.
Li gor şîrovekarên sîyasî tê ragihandin ku dewleta Tirkîyê wê li hemberî sîyaseta Kurd her ku biçe tundrê be.
Rojên borî, Serokê Giştî yê MHP’ê Dewlet Bahçelî ragihandibû ku bila Serokê PKK Abdullah Ocalan were meclîsê û di grupa DEM Partîyê de qise bike û bila PKK jî dest ji çekan berde.
Piştî tayînkirina qayuman Ahmet Turk got, “Dibe ku desthilatîyê hin tiştê ku daxwaz kir bi destnexist, ana jî dest bi van polîtîkayan dikin.”
Serokê Giştî yê CHP’ê Ozgur Ozel jî li hemberî danîna qayuman bertêk nîşan da. Ozer got, “Ahmet Turk wek kesekî kevoka aşitîyê ye, lê îro ew jî li ser erka xwe hate durxistin. Ezê biçim Mêrdînê û piştgirîya Ahmet Turk bikim.”
Parlementerê DEM Partî’yê Celal Fira piştî tayînkirina qayuman ji Dengê Amerîka re got:
“Mijara tayînkirina qayuman dê bandoreke xirab li ser pêvajoya heyî vede. A rastî xirakirina pêvajoyê di tayînkirina Şaredarîya Esenyrtê destpêkir û ana jî li ser şaredarîyên me tê firehkirin. Di normalîzekirina hikûmeta AKP-MHP’ê wisa dixuye bi qayuma dawî dibe.”
Medyaya Tirkîyê ku ji sedî 90 di bin kontrola hikûmetê de ye, parastina tayînkirina qayuman kir, lê ya ku nêzîk opozîsyonê ye, danîna qayuman rexne kir.
Hêjayî dîyarkirinê ye ku daxuyanîyeke balkêş jî ji alîyê Serokê Grupa Partîya Dadê û Pêşvebirinê (AKP) Abdullah Gular hat.
Guler got, “Di çarçoveya madeya 127’ê ya destûra me de, bi awayekî demkî li şûna wan wezîfeyek hatîye danîn. Hun dibêjin qayum, lê di pênaseya qanûnî de nayê gotin ku ew qayum e.”
-
Li gor amarên Asayîşa li Bakur û Rojhilatê Sûrîyê, di navbera 23 heta 25ê Cotmehê artêşa Tirkîyê 685 êrîş li dijî binesazî û xalên ewlekarîyê li herêmê pêk anîn.
Tirkîyê ser dirêjahîya 4 rojan êrîşên ezmanî li dijî herêmên Kurdên Sûrîyê pêk anîn.
Li gor Rêvebirîya Xweser li Bakur û Rojhilatê Sûrîyê zîyanên madî yên zevîyên petrolê û jêderên enerîjîyê heya niha gihîştine 500 mîlyon dolaran.
Bi êrîşan re yekser krîzên cûda li herêma Kurdên Sûrîyê derketin holê.
Mijara Rojê li dor krîzên di encama êrîşên Tirkîyê de bi rojnamevan Egîd Mişmiş û rojnamevan Evîn Yûsif herwisa berpirsê ofîsa enerejîyê li Bakur û Rojhilatê Sûrîyê, Zîyad Rustem gotûbêj dike.
-
Rêxistina Partîya Komarî a Gel (CHP) ya Wanê, bi xwepêşandanekê bertek nîşanî tayînkirina qayumê ya ser Bajarvanîya Esenyurta Sitanbolê dan.
Roja Çarşemê bi bîryara Serdozgerîya Komarî a Sitanbolê, Bajarvanê Esenyurtê Ahmet Ozer bi îdiaya "endamtîya rêxistina terorî" hatibû desteser kirin û pişt re jî, ji alîyê dadgehê ve hatibû zîndan kirin.
Wezareta Karê Navxweyî bi sedema bîryara girtinê ya derheqê Ozer de, li şûna wî Cîhgirê Walîyê Sitanbolê Can Aksoy wek qayum tayînî ser Bajarvanîya Esenyurtê kir.
Serokê Rêxistina CHP yê Bajarokê Rêya Armuşa Wanê Omer Dogan, ku beşdarî xwepêşandanê bûbû, bal kişand ser îdîanameya derheqê Ozer de got ku hemî hevdîtinên li gel xizmên wî wek suç hatine dîtin.
"Ya rastî min li îdîanamê nêrî û tiştê ku bibe sedema van tawanan tune. Li kolanê silav dayîna rûniştvanan, sersaxî dayîna xizmên xwe û çûyîna sersaxîyan bo Ozer wek suç hatine dîtin."
Li gor îdîanameya dozgerîyê, wan 10 salan Ozer şopandîye û Ozel 14 caran li gel Hevserokê Kongre Gel Remzî Kartal pêwendî dana û di girtekên hevdîtinên li gel Rêberê Partîya Karkerê Kurdistan (PKK) Abdullah Ocalan de jî navê wî derbaz bûye.
Lê Dogan dibêje ku ger ku tespîtên wan yên divî warî de hebîn û ev suç be, çîma berya hilbijartinê 31’ê Adarê Komîsyona Bilind a Hilbijartinê (YSK) destûrname da Ozel ku ew bikare bikeve hilbijartinê?
"Piştî ku ew hat hilbijartinê, girtina wî, li şûna wî tayînkirina qayum û batalkirina meclîsa bajarvanîyê der hiqûqê, dijî mafê mirovan û dijî mafê hilbijartinê ye. Em hêvî dikin di demek nêz de desthilat, ji vê bîryara şaş vegere û hiqûq cîhê xwe bigire."
Serokê Giştî yê CHP’ê Ozgul Ozel li ser dîyarkirina kayum gotibû ku ev demek dirêj e, amadekarîya tayînkirina kayum dikirin. Ozel dibêje ku hê bajarvanê wan Ozer nehatî girtin li şûna wî qayum dîyar kiribûn. Wî bang li serokomarê Tirkîyê Recep Tayip Erdogan kir û got ku "jixwe kêr gihiştîye hestî, ger ku cesareta te hebe were em hilbijartinê pêş wext bikin."
Hevseroka Giştî ya Partîya Demokratîk a Gelan (DEM Partîyê) Tulay Hatimoglulari jî di mîtînga li hember tayînkirina qayum de gotibû ku em çî awayî tayînkirina qayum qebul nakin.
"Esenyurt bajarokê herî mezin yê Tirkîyê ye. Bi rastî jî Tirkîye pêdivîya wê bi aşitîyek navxweyî heye. We (desthilat) ji bajarvanîya Esenyurtê çî xast? Çima we, Ozel ji pêyvirê hilda?"
Bajarvanê Sitanbolê Ekrem Îmamoglu jî di heman mîtingê de gotibû ku daku desthilat di hilbijartinên pêşya me de serbikeve, hê nihade zext li gel dike.
"Ew di bin sîwana hiqûqê de van dikin, lê ew dê di bin van kirinên şermezarkirî de bimînin. Ew derewan û îftira wekî xwarinê dixwin."
Lê li ser navê desthilata Partîya Dad û Pêşvebirinê (AKP) Wezaretê Karê Navxweyî yê Alî Yerlîkaya gotibû ku “bi terorê re sîyaset nayê kirin, têkoşîn tê kirin” û bîryara dadgehê parastibû.
Raportorê Parlamana Ewrupa yê jibo Tirkîyê, Sanchez Amor jî bertek nîşanî tayînkirina kayuman da û banga givaşên ser Tirkîyê kir.
"Kesê ku wekî li Esenyurtê li şûna bajarvanê ku bi riya demokrasîyê hatî bijartin wekî qayum were ser kar divê li wî kesî li gor Qanûna Magnistsky ya Yekîtiya Ewropayê jiber binpêkirina mafên mirovan were ceza kirin. Ger ku bajarvan were guhartin jî divê meclîs wî bajarokî di nava xwe de kesekê bijêre." li ser hesaba xwe ya X got.
Hêjayî gotinê ye ku Ahmet Ozer di sala 1960’î de li Wanê hatiye dinê û beşa Felsefê a Zanîngeha Hacettepê xwandiye. Ew bi xebatên xwe ser sîyaseta Kurd zanyarek navdarê Tirkîyê ye. Wî heya niha 38 pirtûk û senaryoyek fîlmekê nivîsandiye.
Ew herî dawî di hilbijartinê 31’ê Adarê de wek ‘lihevhatina pêkateyên bajêr’ bûbû, ser navê CHP’ê û Partîya Wekhevî û Demokrasîya Gelan (DEM Partîyê) bûbû berbijarê CHP yê Bajarvanîya Esenyurtê û bi 49 ji sedî deng wergirtibû û bûbû bajarvan.
-
Rêxistina Hengaw ya ku binpêkirina mafan li Îranê di şopîne îro Şemiyê di platforma mediya civakî X'ê de radigihîne ku di Cotmeha sala 2024'an de, herî kêm 161 girtî di girtîgehên Komara Îslamî ya Îranê de hatine bidarvekirin.
Hengaw dibêje ev jî li gorî meha Îlonê, ku 78 kes hatbûn darvekirin bi rêjeyav %106.5 zêde bûye. Di sala 2024an de ev hejmara herî darvekirinê ye di mehekê de li Îranê ku hatiye belgekirin.
Navenda Dane û Belgeyan ya Rêxistina Mafên Mirovan ya Hengaw nasnameya 149 ji 161 girtiyên bidarvekirî eşkere kir û nasnameya 12 kesên mayî jî di lêkolînê de ye.
Di meha Cotmehê de herî kêm 22 girtiyên Kurd, 21 girtiyên Tirk, 15 girtiyên Belûç, 12 girtiyên Lur, 5 girtiyên Ereb, 3 girtiyên Gîlak û 2 girtiyên Tirkmen hebûn. Wekî din, herî kêm neh welatiyên Afganî meha borî hatin sêdaredan.
Hêjayî gotinê ye ku darvekirina Cemşîd Şermehd, girtiyê xwedî herdu nasnameyên Îranî-Almanî, bi awayekî veşartî hatiye encamdan. Her wiha girtiyekî Belûç yê 21 salî ku di dema tawanbar kirinê de tenê 17 salî bû, li Girtîgeha Navendî ya Zahîdanê hate îdamkirin; ev girtiyê bi navê Mehdî Barahûeyî bi tawana kuştina bi plan hatiye mehkûmkirin.
Ji 161 girtiyên di meha Cotmehê de hatin îdamkirin, tenê 14 doz (% 8,5) ji aliyê medyaya dewletê û malperên girêdayî darazê ve hatine ragihandin. 6 înfaz bi awayekî veşartî, bêyî agahdarkirina malbatên girtiyan an jî hevdîtina dawî bi wan re pêkhatine.
Ji hejî bîrxistinê ye ku di nava kesên di meha Cotmehê de hatin îdamkirin de herî kêm 5 jin li girtîgehên cuda yê n hebûn.
Jêder: Hengaw
-
Komên çekdar yên bi ser Tirkîyê ve û malbatên wan ku li Efrînê cîhkirî ne, dîsa dest datînin ser berhema zeytûnan li vê herêma Kurdî.
Derbiderê Efrînî Nûrî H. ku li panageha Şehba dimîne û jiber gefa ewlehîyê li ser xizmên xwe yên li Efrînê nexwest navê xwe eşkere bike, got ku çekdarên koma "Firqet El-Hemzat" dest danîne ser 250 darên wî yên zeytûnê.
"Piştî derketina me ji Efrînê, min wekalet ji pismamê xwe re çêkir ku xizmeta darên min jî bi yên xwe re bike. Di salên borî de çekdaran ji sedî 30 ta 40ê berhema darên min weke bac ji pismamê min distandin, lê îsal wekalet betal kirin û dest danîne ser hemû daran û berhema zeytê jî," Nûrî H got.
Çalakvanê mafên mirovan Îbrahîm Şêxo jî îdîa dike ku komên çekdar di werza berhevkirina zeytûnan de fersendekê dibînin ku mal û milkê gelê Efrînê talan bikin.
“Lê, îsal binpêkirinên van koman ji salên berê berfirehtir bûne û ew jî derfetên jîyanê li Kurdan teng dikin û wan neçarî koçberîyê dikin ku demografîya herêma Çoyê Kurmênc biguherînin.”
Şêxo herwiha hin nimûneyên kiryarên çekdaran di werza zeytûnan de şîrove kir.
"Talankirin bi van rêyan tê kirin: berhema zeytûnan ji alîyê komên çekdar û malbatên wan ve tê dizîn, wekalatên kesên koçber hatine betalkirin û çekdaran dest danîne ser baxçeyên wan, bac jî li ser daran tê ferz kirin ji 5 ta 30 dolar li ser her darekê, herwiha rêjeyek ji berhema zeytê jî ne kêmtir ji sedî 7 li givaşgehan bizorê tê standin".
Hêjayî bîrxisitnê ye ku li Efrînê 18 mîlyon darên zeytûnê hebûn û berî ku Tirkîyê di sala 2018’an de herêmê dagir bike, ew jêdera serekî ya dabara jîyana gelê wê bû.
Aborîzan Çeleng Omer dibêje ku dahata salane ya berhema zeytûnan li Efrînê 150 mîlyon dolaran derbaz dike, lê piranîya vê dahatê li ser destê komên çekdar ji cotkarên Kurd tê dizîn û talan kirin.
Omer dibêje ku ev kom bi van pereyan xebatên xwe fînanse dikin.
"Komên çekdar salane bi rê û rêbazên cuda pirtir ji 100 mîloya dolar ji dahata berhema zeytûnan li Efrînê talan dikin. Dewleta Tirk berpirsyar e ku ew ne tenê rê li ber van binpêkirinan vedike, lê ew tê de beşdar jî, gava ku zeyta Efrînî derbazî Tirkîyê dibe û bi sextekarî weke berhemeke Tirkîyê jibo bazarên derve tê derfirotin", Omer got
Hin çalakvanên Kurd herwiha dîyar dikin ku komên çekdar herêma Efrînê di nav xwe de dabeş kirine, her komek li deverekê serdestîya xwe pêk tîne û pirî caran pevçûn di navbera van koman de dor destdanîna ser mal û zeytûmên gelê Efrînê derdikevin.
Tê zanîn ku ev kom di nava "Artêşa Netewî" de ne ku Tirkîyê piştgirîya wan dike, girêdayî hikûmeta demkî ya opozisyona Sûrî ne.
Derbara binpêkirinên van koman de û destdanîna ser berhema zeytûnan li Efrînê, me xwest ku helwesta Hikûmeta Demkî zanibin, lê wan bersîva pirsên Dengê Amerîka neda.
-
Li bajarokê Gîyadîn ya Agirî tevî bertekên jîngehparêzan, xebatên derxistina zêr, mermer, kevir û sondaja germavê berdevam dike.
Di 2022’an de Kompanîya Hilberîna Zêr Koza piştî rapora Desteya Nirxandina Bandorên ser Jîngehê (ÇED) ku ji alîyê Wezareta Jîngeh û Bajarvanîyê ve hatibû erê kirin, li gundê Mollakara Gîyadînê dest bi xebatên lêgerîna zêran kiribû.
Li gor tespîtên heman kompanîyê, 14 mîlyon ton rezerv zêr heye. Kozayê bo avakirina cîhê kar û maşîneyên kar, bi rêya îhalê bi kompanîya Fernas pêk hat. Koza wê bo avakirina cîhê kar 5 mîlyon lîreyên Tirkîyê û bo maşîneyên kar jî nêzî 41 mîlyon dolar bide kompanîya Fernas.
Lê Komela Ekolojîyê ya Wanê ku li cîhê madenan 30 rojan çavdêrî kiribûn, dîyar dike ku xebatên madenan bo jîngehê wêranî ye. Cigîra Seroka Komela Ekolojîya Wanê Ayşe Ergun got ku kompanî bo derxistina zerî sîyanurê bikar tînin û ev jî li ser jîyana mirov, ajalan û hemî jîngehê zararek pir mezin e.
“Me li wê derê dît ku qadek mezin hatîye talankirin. Jibo xebatên madenên zêr, niha li wê derê 16 kompanîya dixebitin. Hewzên hilberîna zêrî li ser destpêka çemê Mirad hatîye avakirin. Di van hewizan da sîyanura ku bo hilberîna zêr tê karanîn, dibe ku bi rêya çemê Miradê bigihe Çemê Firatê û heya Kendava Basrayê biherike.”
Ergun dibêje ku niha li wê derê gundekê tenê erdê xwe firotîye kompanîyên madenan, lê gundên din teva li hember van xebatên madenan in û naxwazin erdê xwe bifiroşin. Wê da zanîn ku tevî ev xebate ne bi dilê gundîyan bibe jî dîsa li qadek berfireh xebatên medenên tên kirin.
“Li gor tespîtên me; bi hatin û çûna maşîneyên kar, gund di bin tozê de mane, avên wan wek herrî diherike û jiber teqemenîyan ku bo derxistina madenan bi kar tînin, avahîyên gundîyan şeq bûne. Ji alîyê din ve li gund leşker, li hember xwepêşandanên nerazîbûnan hazir disekinin.”
Hêjayî bîrxistinêye ku di Sibata îsal de li bajarokê Îlîça Erzinganê axa ku ji madena zêr hatî derxistin û di nav de sîyanur heyî herîfîbû û 9 kesan canê xwe ji dest dabûn. Jîngehparêzan ew bûyer wek felaketeke mezin ya dijî jîngehê bi nav kiribûn.
Jîngehparêz Ergun hişyardî dide ku rewşa li Gîyadînê ji Îlîçê xeyetir e û dibe ku encamên wê xirabtir bin.
“Madena li bajarokê Îlîçê li qadak biçûk hatibû ava kirin. Lê madena li Gîyadînê li ser Çemê Miradê hatîye avakirin û ev jî li ser tevahîya jîngeha Kurdistanê heya kendava Basrayê hildide bin bandora xwe. Da ku ew kompanî bi rehet bixebitin û kes wan asteng neke, dixwazin wê herêmê bê mirov bikin. Niha dixwazin erdê 11 gundan bikirin û wê deverê bêmirov bikin. Bi vê armacê girêdayî dixwazin heya Gelîyê Zîlan xebatên xwe yên madenan berfireh bikin. Ev yêk bêguman wê ser Behra Wanê jî bandorek neyînî bike.”
Ew dibêje ku divîyaba kompanîya Koza jiber bûyera li Îlîçe hatiba ceza kirin, lê wek xelatekê, madenên Gîyadînê jî dayîne wê şîrketê û dibe ku bûyerek 5 kat ji Îlîçe mezintir li Gîyadînê pêk were.
Me wek Dengê Amerîka li ser îdiayên Ergunê bi rêya emaîlê xwe gihand kompanîyên Koza û Fernasê, lê wan heya amadekirina vê raportê ti bersîv nedabû pirsên me.
-
Bernameya Vîzaya Koçberîyê ya Cihêrengîyê (DV), ku wekî Lotoya Karta Kesk yan Green Card jî tê zanîn, ji sala 1990’an ve tê darxistin û her sal 55 hezar vîzayên dide kesên ji nezî 178 welat û hereman.
-
Ajansa Firat ya nêzîkî Rêveberiya Xweser li Bakur û Rojhilatê Sûriyê îro Şemiyê ragihand ku Fermandarê Giştî yê Hêzên Sûriyeya Demokratîk (HSD)'ê Mezlûm Abdî ji gel re axivî û bal kişand ser êrîşên dewleta Tirk yên li ser herêmê.
Abdî got, "Armanca êrîşên Tirkiyê nehiştina Rêveberiya Xweser û têkdana ewlehiyê ye."
Abdî bang li gel kir ku ji bo şikandina van êrîşan û parastina Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û parastina ewlehî û aramiya herêmên xwe têkoşîna xwe xurtir bikin.
Fermandar Abdî di axaftina xwe de wiha got, "Ev 4 roj in dewleta Tirk li dijî herêmên me êrîşên bêhiqûqî pêk tîne. Di van êrîşan de ne tenê hêzên me yên leşkerî, binesaziya herêmê, saziyên xizmetguzariyê yên Rêveberiya Xweser û herêmên sivîlan jî hedef tên girtin. Lê mixabin di van êrîşan de 17 sivîl şehîd bûn ku di nav wan de tenê 2 leşker hene. Herwiha kes 48 birîndar bûne tenê 9 jê hêzên ewlekariyê ne."
Li gorî amarên Hêzên ewlekarîya Hindrîn li bakur û rojhilatê Sûriyê, ku di navbera çarşemê 23 Cotmehê heya roja Înê 25 Cotmehê artêşa Turkîyê 685 êrîş li dij binesazî û xalên ewlekariyê li herêmê pêkanîn.
99 êrîş ji wan bi dironan, 13 bi balafirên şer pêkhatin.
Di encama wan êrîşan de 17 kes hatin kuştin, 48 kes jî birîndar bûn.
Li gorî rêveberîya Xweser ya li bakur û rojhilatê Sûriyê zîyanên madî yên zevîyên Petrolê û jêderên enerîjîyê heya niha gihştîye 500 mîlyon dolarî.
Îro şemîyê jî êrîş hatin berdewamkirin, li Qamişlo , Dêrik û Minbicê bêtirî 6 caran hatin armanc girtin.
Li Qamişloyê hejmarek ji rêxistinên sivîl li pêş avahîya Netewên Yekbûyî (UN) mangirtinek darxistin, têde doza rawestandina şer û armac girtina sivîlan kirin.
Kurdên Sûrîyê bang li Amerîka dikin ku qedexeya firînê ser esmanê Rojava ragihîne û wan ji êrîşên Tirkiyê yên domdar biparêze.
Ji hejî bîrxistinê ye ku roja Çarşemê êrîşeke çekdarî li Enqerê li dijî binesaziya leşkerî ya TUSAŞê pêkaht bû.
Roja Înê, 25ê Cotmehê, Partîya Karkerên Kurdistanê (PKK) berpirsîya êrîşa li TUSAŞ ya Enqerê ya roja Çarşemê girt ser xwe.
Navenda Parastina Gel (NPG) ya girêdayî PKK’ê di daxuyanîya ser ragihandina berpirsîyê de dîyar kir ku êrîş ji berê de hatiye plan kirin û ti peywendîya wê bi rojeva sîyasî ya mehên dawî re tuneye.
Li gor ragihandina NPG’ê êrîşa dijî TUSAŞ’ê jiber çekên ew çêdike hatiye li dar xistin.
Wezareta Navxweyî ya Tirkîyê dide zanîn ku di êrîşa TUSAŞ’ê de 5 kes hatine kuştin 22 kesên din jî birîndar bûne.
Şeva Çarşemê derdora seat 10ê de Tiriyê gelek êrîşên esmanî, dron û topan li dij herêmên Kurdan li bakur û rojhilatê Sûriyê pêkanîn, herwiha li herêmên çiyayî yên li bakurê Îraqê û bajarê Şengalê jî.
-
Omer Ocalan parlementerê DEM Partî û birazayê Rêberê Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) yê girtî Abdullah Ocalan li Girava Îmralî 23’ê Cotmehê roja Çarşemê qasî 2 seatan hevdîtin kiribû.
-
Omer Ocalan enamê DEM Partî û birazayê Rêberê PKK yê girtî li girava Îmralî di peyameke platforma X'ê de piştrast dike ku roja Çarşemê wî hevdîtin bi Ocalan re kirye û ser rewşa siyasî û geşdanên heyî gotûbêj kirine.
Omer Ocalan di platforma Xê de dibêje "Min di 23’ê Cotmehê de li Girtîgeha Girava Îmraliyê bi Birêz Ocalan re hevdîtinek pêk anî."
Omer Ocalan dibêje, "Ev serdan di çarçoveya hevdîtina malbatê de pêk hat. Di hevdîtinê de birêz Ocalan der barê geşedanên siyasî yên giştî de nirxandinan kir û xwest ev peyam ji raya giştî re bê ragihandin."
Li gor Omer Ocalan, apê wî Ocalan gotîye "Tecrîd didome. Ger şert û merc pêk werin, hêza min a teorîk û pratîkî heye ku ez vê pêvajoyê ji zemîna nakokî û tundiyê derxim qada hiqûqî û siyasî."
Omer Ocalan derbarê nîgeraniyên ser tendirustiya Ocalan got "Tenduristiya wî baş bû û silavên wî bo her kesî hebûn."
Ji Adara 2020’an vir ve cara yekem e ku yek ji malbata rêberê PKK’ê dikare serdana wî bike.
Li gor mediya DEM Partî, îro Pêncşemê Ayşegül Doğan berdevka partiyê daxuyaniyek ser rewşa heyî û rojeva girêdayî Tirkiyê û Kurdan, êrîşa enqerê û îmkanên çareseriya pirsgirêkan bi rêkên aştî û diyalogê axiftinek kir.
Abdulkadir Selvi, qunciknivîsê navdar ê rojnameya Hurriyetê ya alîgirê hikûmetê, roja Pêncşemê got ku Ocalan di hevdîtina du saetan de got ku "ew amade ye ku daxwaza bêçekbûnê bike."
Rojnameyê diyar kir ku malbatê herî dawî di meha Tebaxê de daxwaza hevdîtina bi Ocalan re kiriye.
Serokê Partiya Tevgera Neteweperest (MHP) Devlet Bahçelî roja Sêşemê di civîneke partiyê de ragihand, ku ew dê bang li Serokê Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bikin ku werin civîna Partiya Wekhevî û Demokrasiyê (DEM) Partî û li wi banga bidawî kirina terorê bike.
Jêder: DEM Partî/AFP
-
Serokê Giştî yê Partîya Tevgera Netewperwer (MHP) Dewlet Bahçelî di civîna koma partîya xwe ya roja Sêşemê de axivî û got, “”Heke tecrîda li ser serokê rêxistina terorê rabe, divê ew were û li meclîsê di civîna gruba DEM Partî’yê biaxive û bila bang bike ku teror bi tevahî qedîyaye û rêxistin ji holê hatîye rakirin.”
Bahçelî, di van gotinên xwe de yekser bangî Serokê PKK’ê Abdullah Ocalan dike û jê dixwaze ku bila di meclîsa Tirkîyê de di gruba DEM Partî de bangî Partîya Karkerê Kurdistan (PKK) bike û ji wan daxwaza danîna çekan bike.
Bahçelî, ji bo ku Ocalan derkeve daxwaza birêkûpêkirina qanûnî jî anî ziman û “mafê hêvîyê” jî pêşnîyar kir.
“Mafê Hêvîyê” çî ye?
Hiqûqnas Pinar Hacibektaşoglu, naveroka “mafê hêviyê” di warê hiqûqê de çî ye ji Dengê Amerîkayê re nirxand û got:
“Mafê hêvîyê di qanûnê cezakirinê de heye. Kî dibe bila bibe, çi suc kirîye bila bike ev maf hêvî dide kesên girtî ku ewê rojeke derkeve der. Lê ana ev maf ji bo sucên terorê derfet nade. Ji bo vî jî pêwîste ku ev qanûn di meclîsê de were dayîn û sucê terorê jî têkeve nav mafê hêvîyê. Heke tiştekî wiha were çêkirin wê gavê jî pêkane ku Ocalan bikaribe derkeve.”
Ev gotinên Bahçelî, li Tirkîyê wek daxûyanîyeke suprayz û balkêş hate şîrovekirin û di rojeva Tirkîyê de her tişt wergerand ser xwe.
Medyaya Tirkîyê babetên heyî tevahî rawestandin û hemû şîrove li ser gotinên Bahçelî hatin kirin. Piranîya beşdarvanên bernameyan ev gotinên Bahçelî wek suprîz û gotinek dîrokî ravekirin.
Serokomarê Tirkîyê Recep Tayyîp Erdogan, piştî daxûyanîyên Bahçelî got, “Em hêvî dikin ku her kes zanibe ku di pêşeroja Tirkîyeyê de cihê terokê nîne. Em dixwazin ku ev pencereya dîrokî ya ku hatiye vekirin nebe qurbana çavbirçîtiyê. Em dixwazin bi hev re Tirkîyeyeke bê teror ava bikin.”
Ji alîyê di ve Hevseroka Giştî Ya Partîya Wekhevî û Demokratîk ya Gelan (DEM Partî) Tulay Hatîmogullari di gruba DEM Partî bersîva Dewlet Bahçelî da û got, “Muxatabê aşitîyê Abdullah Ocalan e. Riya çareseriyê Meclîsa Tirkîyê ye. Divê pêşî hemû tecrîd bê rakirin û Ocalan qise bike ku em jî bizanibin ew çi dibêje.”
Serokê Giştî yê Partîya Gel ya Komarî (CHP) Ozgur Ozel jî di gruba CHP’ê de bangî Dewlet Bahçelî kir û got:
“Birêz Dewlet Bahçelî, ez destê xwe bilind dikim. Ez dewletekê jî pêşkêşî Kurdan dikim. Ez ji Kurdên ku hîs nakin ku bi giştî aîdê dewletê ne, pêşniyar dikim ku bibin xwediyê Komara Tirkîyeyê. Werin em welatekî wisa ava bikin ku hemû kanalên sîyasî yên demokratîk vekirî bin.”
-
Komîsyona Hilbijartinan ya Serbixwe ya Îraqê îro Duşemê ragihand ku di hilbijartina parlamana Herêma Kurdistanê de 2,087, 972 kes dengên xwe dan.
Komêsyonê da zanîn ku Partîya Demokrat ya Kurdistanê (PDK) bi destxistina 39 kursîyan hilbijartinên Herêma Kurdistanê di rêza pêş de qedand û Yekitîya Niştîmanî ya Kurdistanê (YNK) jî bi 23 kursîyan di rêza duyan de û Nifşê Nû jî bi 15 kursîyan du rêza sisêyan de cî girt.
Hilbijartina Parlamana Herêma Kurdistanê do hatibûn kirin ku bi giştî 100 kursîyên parlamenê werin hilbijartin.
Komîsyona Hilbijartinan ya Serbixwe ya Îraqê biryar dabû ku 5 ji 100 kursîyan jibo kêmanîyan veqetîne ku 3 jibo Mesîhîyan, 2 ji jibo Tirkmen in û jin divê herî kêm %30 ji endamên hilbijartî pêk bînin.
Tevî ku divê hilbijartinên parlamana Herêma Kurdistanê her 4 sal werin çêkirin, jiber sedemên siyasî çend car hatibûn paşxsitin.
-
Li bajarê Qamişlo Pêşangeha Herekol ya Pirtûkan ya 8’an hat lidarxistin û 54 weşanxane, bi 143 hezar pirtûk beşdar bûn.
Gelo rewşa weşangerîya bi zimanê Kurdî di çi astê de ye û astengîyên pêş weşanxaneyên li Rojava çi ne?
Di pêşangeha Herekol li Qamişlo de, kîjan cûre pirtûk bêhtir tên xwestin? Gelo yên bi zimanê Kurdî yan yên bi Erebî pirtir tên xwestin û rewşa wergerê çawa ye?
Ev mijar û xalên wê ligel helbestvan Ehmed Huseynî, nivîskar Narîman Evdikê û nivîskar û rêvebirê weşanxana Mezopotamya Ciwan Silo hat gotûbêj kirin.
Huseynî bal kişand ser pêdivîya herêma Kurdên Sûrîyê bi pirtûxaneyek navendî ku çavkanîyên hemû cûreyên pirtûkan tê de berdest bi.
Evdikê û Silo jî bal kişandin ser mijara weşanxanyên herêmê û astengîyên pêş çapkirina pirtûkan.
-
Piştî ku Serokê Partîya Tevgera Netewparêz (MHP) Devlet Bahçeli li parlamena Tirkîye silav da parlamanterên Partîya Wekhevî û Demokrasî ya Gelan (DEM Partî), derbarê çareserîya pirsa Kurd de nîqaşên nû hatin destpêkirin.
Îdia hene ku di navbera hikûmet, Ocalan û PKK’ê de pêşdanûstandin destpê kirine. Lê evûqatê Abdullah Ocalan ji Dengê Amerika re da zanîn 44 meh in ne ji Ocalan û ne jî ji sê zindaniyên ku li İmralîyê ne, agahî negirtine.
Evûqatê Ocalan 'Em nikarin van îdayan piştrast bikin''
Evûqat îbrahîm Bîlmez weha axivî:
''Ger dewletek normal a hiqûqî be, her hefte evûqat dikare serdana muwekilên xwe bike. Lê jiber ku nîne, derfeta me ya çûna Girava Îmralîyê nîne, jibo wê jî em nikarin van îdiayan ji birêz Ocalan bipirsin û piştrast bikin.’’
Hêjayî gotinê ye, li Girava İmralîyê digel Abdullah Ocalan, Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim, Veysî Aktaş jî zindanî ne. Lê ji wan jî 44 çar meh in tu agahîyek nayê girtin.
Ji alîyê dinê ve, Hevserokên DEM Partîyê Tuncer Bakirhan û Tulay Hatimogulları Roja pêşemê çûn Edîrneyê, serdana Selahattîn Demirtaş kirin.
Bakirhan da zanîn ku Demirtaş destnîşan kirîye ew jî weke hemî girtîyên sîyasî jibo aşitîyek bi rûmet çi ji destê wan were amade ne ku bikin: ''Lê pêdivî bi gavên şênber hene'' Demirtaş got.
Cuma Çîçek ''Ev hewildan jiber bandora îhtimala Şerê îran û îsraîlê ye''
Lêkolerê sîyasî Cuma Çîçek jibo Dengê Amerîka ev pêşketin nîrxand.
Wî daxuyakirin ku di hilbijartina herêmî de dengên AKP kêm bûn, him krîzek sîyasî him jî krîzeke giranîya ekonomîk heye. Sê sal şûnda li Tirkîye hilbjartin hene û ger destûra bingehîn neyê guhertin, Erdogan nikare carek din bibe serok.
Wî balê da ser rola Bahçelî di nava dewletê û hikumetê de.
Lê bi bawerîya wî, bandora esasî, îhtimala şerê İsraîl û îranê ye.
''Şerê Gaza û îsraîlê, dikare bigîje Îranê, Di herêmê de bê îstîkrarî, û çarenivîsek nediyar mezin dibe, ku ev dikare bibe barek giran li ser pişta Tirkîye. Di nav dewletê de aqilek dibêje 'pêşîya me tarî ye, dibe ku tarîtir bibe, di vê heyamê de em nikarin şerê bi Kurdan re bikevin nav vê tarîtîyê.' Hewil didin ku qet nebe PKK’ê qayîl bikin ku çek deynin. Ji AKP, MHP wirdatir, burokrasiya dewletê jî di nav da heye.’’
Aşitîya bi Kurdan re him jibo rêgirtina ji rîskan, him jibo karanîna fersendan weke bijardeke baştir xuya dike
Cuma Çîçek diyar kir ku Hamas û Hîzbullah weke şaxên Îranê ne û bi têkçûna wan Îran jî qels dibe. Lê destnîşan kir ku Tirkîye naxwaze Îran bikeve nav şer, lê qelsbûna Îranê ji alîyek de jî fersendek dide Tirkîye, ku li heremê valahîya ji Îranê Tirkîye dixwaze tije bike.
''Li vir jî sîyaseta Kurd hêzeke esasî ye, jiber ku Kurd li çar welatan jî hene. Li İraq û Sûrîye jî pêşbazîyek mezin din di nav İran û Tirkîyê de heye. Di rewşa heyî de Îran ji Tirkîye bi bandortir û xurtir e. Aşitîya bi Kurdan re him jibo rêgirtina ji rîskan, him jibo karanîna fersendan weke bijarda baştir xuya dike.’’
-
Fewzîya Emîn Seydo, keça Êzidî ya ku di temenê 11 saliya xwe de ji aliyê çekdarên DAIŞê ve hatî revandin û weke koleya seksî hatî karanîn, 10 salan di dojehê de dijiya, wê ji rojnameya Birînatî "The Sun" re wê eşkere kir ku beriya jibo Gaza were şandin û ji aliyê Hamasê ve bê girtin, DAIŞê bo xwarinê goştê zarokên sava daye wan.
Fawziya dibêje, ew û dîlên din yên di dest DAIŞê de jiber ku pir birçî bûn, DAIŞê goşt daye wan, lê wan hest kirîye ku "tiştek şaş heye" paşî derketîye ku goştê dabû wan yê zarokên sava bû.
Wê got ku dema ew ji ber xwarina goşt nexweş bûne, DAIŞê eşkere kir ku wan goştê pitikên serjêkirî daye wan.
Wê ji rojnameyê re got, ku DAIŞê wêneyên pitikên serjêkirî nîşanî wan dane û gotîye goştê we xwarî yê van zarokan e.
Fewzîya behsa rêwîtiya çûna Gazayê dike û ji Sun re dibêje "Min 21 caran xwest xwe bikujim, min her tişt ji Hamasê dît.
Fewzîya çîroka xwe ya xemgîn ji rojnameya Sun re eşkere kir.
Fewzîya berê ji Dengê Amerîka re gotibû ku "îstîxbarata Filistînî" ew di sala 2020an de bi nasnameyeke sexte ji Tirkîyê veguhestine Gaza û dema ku ew li Gaza bû, şervanên Hamasê nehiştin ku ew çîroka revandin û kolekirina xwe bibêje.
Di dîdareke taybet de Fewziya Emîn Sîdo hurgiuliyên çîroka xwe ya xemgîn ji Dengê Amerîka Kurdî re vegot bû.
Jêder: VOA/The Sun
-
Hunermenda Kurd Rewşan, roja Înê bi navê "Hinar" albûma xwe ya nû pêşkêşî hezkirîyên xwe kir.
Albûma Rewşanê ya ku ji 9 stiranan pêk tê û bi tevahî gotinên wê bi xwe nivîsîye, piraniya muzkê jî aîdê we ye.
Hunermend Rewşan bi van stiranan guhdaran dibe rêwîtîyeke kur di nav mijarên gerdûnî yên wekî evîn, hêvî, êş, bêçarî û xwebûnê bi awayekî nazîk radixe ber çavan.
Hunermend Rewşan li ser vê albûma nû hestê xwe ji Dengê Amerîka re wiha ragihand:
“Heta niha min gelek albûm derxistin û ji wan her yek ji bo min bê hempane, lê albûma "Hinar" dikarim bêjim ku li ser hest û vêna min cîyekî gelek taybet çêkir. Ez bawerim wê li ser guhdarên min jî himan bandorî pêk bîne.”
Di vê albûma Rewşan de, behsa gelek hest, reng, nasname, bajar û rolên girîng tê kirin û ew di nav xeta gerdûnî û netewî de stranên xwe kêl bi kêl dihone. Rewşan vê yekê wek kombûna libên hinarê wiha dîyar dike:
“Mîna libên hinareke jixweber; bi pirbûna xwe re dibin yek. Qonaxa amadekirina albûmê, nivîsandina stranan, amadekirina besteyan; dikarim bêjim di demên cuda yên jiyana min de pêk tên.”
Dema hunermend biryar dide ku van berheman weke albûmeke beste derxîne; aranjêkirina stranan, studyo û mix-mastering li Stenbolê nêzîkî 2 salan ser kar dike.
Aranjeya albûmê, virtûoz, bikaranîna zimanê muzîkê ahengeke heybet derdixe holê û gîtar û dehol jî di nava dilê stranan de cîyekî girîng digre û zimanê mûzîkê bi rengê hunermend Rewşen di nû de zindî dike.
"Hinar" wek bêhneke nû di 18’ê Cotmehê şeva Înê li ser hemû platformên dijîtal gîhîşt hezkerîyên wê. Hunermend Rewşen van stranê xwe jî wê di 15’ê Mijdarê roja Înê li Valkswagen Arenayê bi performaneke zindî bigîhîjîne guhdarvanên xwe.
Rewşan Kî Ye?
Rewşan li herêma Kurdan li bajarê Tetwanê ji dayik bûye. Ew hunermendeke li Stenbolê dijî, kemanjen, bestekar û berhevkar e.
Di demên borî da li nav gelek proje û xebatên muzikî de cih girtîye.
Rewşan di sala 2018’an bi albûma “Ax Lê Wesê” dest bi karîyera xwe ya solo kir. Salên li dû, bi stranên nû û bi berhevkariya stranên kevin li nav cîhana muzîkê da ciheke giring girt.
Di sala 2020 de bi albûma xwe ya Tov, li nav lîsteyên muzika world ya cîhanê da hate ecibandin. Di sala 2023’yan de Rewşan li Festîvala Eldfestenê ku ji aliyê National Touring Theatre hatibû sazkirin, performanseke bi navê “"Call For Freedom" pêk anî.
Di heman salî de turneya xwe ya yekemîn a Ewropayê li bajarên Rotterdam, Bern, Köln, Essen ve Frankfurtê bi awayeke serkeftî pêk anî. Rewşan, bi xebatên xwe yê muzîkal pireke din di navbera çanda Kurdî û muzika hemdem da ava dike.
-
Hilbijartinên parlamanê yên Herêma Kurdistana Îraqê ku di 20'ê Cotmehê de pêk tên, li Rojava bi baldarî tên şopandin.
Li ser girîngîya van hilbijartinan û ewê bandoreke çawa li ser peywendîyên hikûmeta herêma Kurdistanê û Xweserîya Demokratîk li Bakur û Rojhilata Sûrîyê bike, hin şîrovekar ji Dengê Amerîka re axifîn.
Çalakvanê sîyasî Şêrwan Îbrahîm dibîne ku jiber guhertina hejmara kursîyên parlamana herêmê, herwiha çavdêrîkirina van hilbijartinan ji aîyê Komîserîya Hilbijartinan ya navendî ve li Îraqê, "Wê guhertin di encaman de jî çêbibe".
Îbrahîm bawer dike ku serketina Yekîtîya Niştîmanî ya Kurdistanê (YNK) di hilbijartinan wê bikeve çarçoveya başkirina peywendîyên Rêvebirîya Xweser û Hikûmeta Herêma Kurdistanê.
"Encama hilbijartinan çi be hikûmeta navendî ya Îraqê wê danûstandinê pê re bike, partîyên serketî wê hikûmeta herêmê ava bikin. Ev hikûmet wê nûnertî û hikûmdarîya herêma Kurdistanê li ser erdê bike, bandora vê yekê jî li ser Rojava wê beş be ku peywendî ligel hikûmetê be neku kompanîyekê, hêzekê yan jî PDK'ê", Îbrahîm got.
Cîhê bîrxistinê ye ku serokê Partî Demokratî Kurdistan (PDK) Mesûd Barzanî di salên 2012, 13, û 14'an de ku wê demê serokê herêmê bû, navbeynkarîya rêkeftinên Hewlêr 1, Hewlêr 2 û Duhokê di navbera alîyên sîyasî yên Kurdên Sûrîyê de kiribû.
Herwiha tê zanîn ku parlamana Herêma Kurdistanê sala 2014'an bi fermî Xweserîya Demokratîk li Rojava nas kiribû. Di heman salê de jî pêşmergeyan di şerê Kobanê de piştgirî dabûn Yekîneyên Parastina Gel (YPG).
Çalakvanê civaka sivîl Farûq Hecî Mustefa behsa girîngîya van hilbijartinan ya jibo yekparçeya herêma Kurdistanê, herwiha vegerandina mafên destûrî yên herêmê dike.
Hecî Mustefa herwiha bal kişand ser pîvanên di bangeşeya PDK'ê de hatine û pêşbînî kir ku "Lîsta wê di hilbijartinan de biser bikeve".
Li ser rola parlamanê di peywendîyên ligel Rojava de Hecî Mustefa got ku, "Pêşxistina têkilîyên di navbera Rojava û Herêma Kurdistanê de pir girîng e, loma parlaman çiqas hevgirtî be û lihevhatin tê de hebe, ku listên di hilbijartinan de biser bikevin bi rastî beşdarî sîyasetê û avakirina hikûmetê bibin, wê demê ev yek jibo Rojava wê pir girîng be".
Hêjayî gotinê ye ku Partîya Yekîtîya Demokratîk (PYD) piştgirî dabû YNK'ê û banga welatîyên herêmê kiribû ku deng bidin lîsta YNK'ê.
Ji alîyê xwe ve ENKS'ê ti helwesteke fermî derbarê hilbijartinên herêmê de nedaye, lê pir ji rêvebirên bilind yên wê piştgirîya xwe ji lîsta PDK'ê re radigihînin.
-
Dengdana taybet ya hilbijartinên Herêma Kurdistana Îraqê didome.
Li Duhokê di dengdana taybet ya hilbijartinên Herêma Kurdistana Îraqê de hêzên pêşmerge, asayîş, polîs û yên din ku 40,956 kesên ku mafê dengdanê heye li 142 navendên dengdanê dengê xwe didin.
Li Hewlêrê jî peyvajoya dengdanê bi başî dewam dike û ti kêşe çênebûye.
Di dengdana taybet de bi tenê hêzên ewlekarîyê deng didin ku li gor agahîyan hejmara wan 215,960 e û ew jî 7,4 ji sedê hejmara dengdayên Herêma Kurdistanê ye.
Komîsyona Hilbijartinan ya Serbixwe ya Îraqê ragihandibû ku jibo hêzên ewlekarîyê, ku erkên wan li derveyî Herêma Kurdistanê ne, 12 navend hatine vekirin.
Hilbijartina Parlamana Herêma Kurdistanê di 20ê Cotmehê de, anku roja Yekşemê pêk tê ku bi giştî 100 kursîyên parlamenê hilbijêre.
Komîsyona Hilbijartinan ya Serbixwe ya Îraqê biryar dabû ku 5 ji 100 kursîyan jibo kêmanîyan veqetîne ku 2 jibo Asûrîyan, 1 bo Ermenîyan û, 2 ji jibo Tirkmen in û jin divê herî kêm %30 ji endamên hilbijartî pêk bînin.
Hêjayî bîrxistinê ye ku di hilbijartinê de partîya ku 51 kursî dibe, piranîya parlamanî bi dest dixe.
-
Serokê Herêma Kurdistana Îraqê Nêçîrvan Barzanî sedana Tirkîyê kir. Barzanî li Enqerê bi Serokomarê Tirkîyê Recep Tayyîp Erdogan, Wezîrê Derve Hakan Fîdan, Serokê Sazîya Îstixbarata Netewî (MIT) Îbrahîm Kalin re civîya.
Pisporê Têkilîyên Navnetewî û Zanyarê Sîyasî Prof. Dr. Huseyin Şeyhanlioglu hatina Nêçîrvan Barzanî ji Dengê Amerîka yê re nirxand.
“Li Rojhilata Navîn sîstemeke nû tê ava kirin. Di vê çarçoveyê de Tirkîyê dixwaze ku bi herêma Kurdistanê re tifaqeke nû çêke. Di alîyê din de jî PKK û DEM Partî nêzîkî hev in, ku Dewlet Bahçelî jî di rojên borî de li ser aştîyê rawestîya. Tirkîye jî dixwaze ku pirsgirêkên xwe çareser bike. Nêçîrvan Barzanî jî di vê çarçoveyê de hate Tirkîyê.”
Piştî serdana Barzanî, hate ragihandin ku ew li ser ewlehî, enerjî û pêywendîyên herêmî yên Enqerê û Hewlêrê rawestîyane.
Barzanî di hesabê xwe yê Xê de ragihand ku ew bi Erdogan re ser xurtkirina aramîya herêmê û pêşvebirina peywendîyan axifîne.
Wezareta Derva ya Tirkîyê jî ragihand ku Erdogan û Barzanî li ser hilbijartinên Herêma Kurdistanê û derbarê bûyerên herêmî û cîhanê danûstandin kirine.
Serdana Nêçîrvan Barzanî di nav medyaya Tirkîyê de jî hate nîqaş kirin. Ji wan, hin sazîyên medyayê wek serdaneke teknîkî nîşan didin jî lê hinekên din di şîroveyên xwe de cî dan geşedanên dawî û serdana Barzanî wek daxwazeke Tirkîyê nîrxandin.
Li gor îdiayeke din, Tirkîyê bi rêka Barzanî peyameke taybet ji PKK’ê re şandîye, lê di vî warî de ti pêzanîneke berbiçav tuneye.
Lê, pisporê Rojhilata Navîn Faîk Bulut dibêje ew bawer nake ku Nêçîrvan Barzanî jibo çareserkirina pirsgirêka Kurd hatibe.
“Jiber ku di helwesta dewletê de çareserî tuneye, ne Bahçelî ne jî Erdogan çareserîyê naxwazin. Daxwazê wan ew e ku DEM Partî piştgirî bide û ew jî makezagoneke nû amade bikin. Lê, dibe ku Barzanî di vê pêvajoyê de xwestibe ku piştgirî bide Erdogan, ya duyê jî li Herêma Kurdistanê hilbijartin hene yek jî operason didomin, pêkan e li ser vê xetê hatibe,” Bulut got.
Hêjayî bîrxistinê ye ku Erdogan û Barzanî herî dawî meha Nîsana 2024’an de, dema Erdogan serdana Hewlêrê kiribû civîbûn.